نافله ظهر

نافله ظهر یکی از نمازهای مستحب روزانه است که هشت رکعت بوده و پیش از نماز ظهر خوانده می‌شود.

زمان خواندن نافله ظهر از اذان ظهر آغاز می‌شود و تا نزدیک غروب آفتاب ادامه دارد.

اگر کسی نافله ظهر را آن‌قدر به تأخیر بیندازد که با خواندن آن، وقت فضیلت نماز ظهر بگذرد، بهتر است ابتدا نماز ظهر را بخواند سپس نافله‌اش را به‌جا آورد.

نکته: در روز جمعه، به مجموع شانزده رکعت نافله‌های ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه می‌شود. بهتر است از این بیست رکعت، هجده رکعت پیش از اذان ظهر و دو رکعت هنگام اذان خوانده شود.

استفتائات

السؤال: هل یجوز ان اصلی نافلة الظهر بعد سماعی لاذان الظهر لاننی اعمل فی احدی الدوائر الحکومیة ولا اعود إلی البیت الا بعد الأذان فأصلی نافلة الظهر وبعدها صلاة الظهر ثم نافلة العصر وصلاة العصر؟

الجواب: نعم، یجوز .

منابع فقهی

توضیح المسائل

مسئله ۷۵۱ . نمازهای مستحبّی زیاد است و آنها را نافله گویند، و بین نمازهای مستحبّی به خواندن نافله‌های شبانه‌روزی بیشتر سفارش شده، و آنها در غیر روز جمعه سی و چهار رکعت‌اند، که هشت رکعت آن نافله ظهر، و هشت رکعت نافله عصر و چهار رکعت نافله مغرب، و دو رکعت نافله عشا، و یازده رکعت نافله شب، و دو رکعت نافله صبح می‏باشد. و چون دو رکعت نافله عشا را ـ بنا بر احتیاط واجب ـ باید نشسته بخواند، یک رکعت حساب می‌شود. ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه می‌شود، و بهتر آن است که تمام بیست رکعت را پیش از زوال به‌جا آورد. بجز دو رکعت آن که بهتر است در وقت زوال باشد.

مسئله ۷۵۵ . نافله نماز ظهر پیش از نماز ظهر خوانده می‌شود، و وقت آن از اوّل ظهر است، و تا موقعی که ممکن باشد آن را پیش از نماز ظهر خواند، وقت آن ادامه دارد، ولی اگر شخصی نافله ظهر را به تأخیر بیندازد و این تأخیر تا موقعی باشد که آن مقدار از سایه شاخص که بعد از ظهر پیدا می‌شود، به‌اندازه دو هفتم آن شود ـ یعنی اگر درازای شاخص هفت وجب باشد سایه به دو وجب برسد ـ که در این موقع بهتر است نماز ظهر را قبل از نافله بخواند، مگر اینکه یک رکعت از نافله را قبل از آن خوانده باشد که در این صورت، تمام کردن نافله قبل از نماز ظهر بهتر است.

رساله جامع

ج۱، مسئله ۲۰۵۱. نافله‌های شبانه‌روزی در غیر روز جمعه، (۳۴) رکعت است که عبارتند از:

هشت رکعت نافلۀ ظهر، هشت رکعت نافلۀ عصر، چهار رکعت نافلۀ مغرب، دو رکعت نافلۀ عشاء و یازده رکعت نافلۀ شب (از این یازده رکعت، هشت رکعت به نیّت نافلۀ شب، دو رکعت به نیّت نماز شَفْع و یک رکعت به نیّت نماز وتر خوانده می‌شود) و دو رکعت نافلۀ صبح می‏باشد.

چون دو رکعت نافلۀ عشاء، بنابر احتیاط واجب، باید نشسته خوانده شود، یک رکعت حساب می‌شود. بنابراین، مجموع رکعت‌های این نافله‌ها (۳۴) رکعت می‌باشد.

البتّه در روز جمعه بر شانزده رکعت نافلۀ ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه می‌شود، و در کل، بیست رکعت می‌شود.

شایان ذکر است، غیر از نماز وتر، بقیّۀ این نمازها، به صورت دو رکعتی خوانده می‌شود.

ج۱، مسأله ۲۰۵۲. نافلۀ نماز ظهر، قبل از نماز ظهر خوانده می‌شود و وقت آن از اوّل ظهر است و تا موقعی که ممکن باشد آن را قبل از نماز ظهر خواند، وقت آن ادامه دارد؛

ولی اگر شخص، نافلۀ ظهر را به تأخیر بیندازد طوری که به اندازۀ دو هفتم طول خود شاخص، به طول سایۀ شاخص هنگام ظهر شرعی، اضافه گردد، در این موقع بهتر است نماز ظهر را قبل از نافله بخواند؛ مگر این که یک رکعت از نافله را قبل از آن خوانده باشد که در این صورت، تمام کردن نافله، قبل از نماز ظهر، بهتر است.

ج۱، مسئله ۲۰۵۴. خواندن نافلۀ ظهر و نافلۀ عصر قبل از اذان ظهر در غیر روز جمعه جایز نیست؛ مگر آنکه نمازگزار بداند بعد از اذان، هرچند به علّت عذر عرفی، نمی‌تواند آنها را انجام دهد.

امّا در روز جمعه بهتر است از بیست رکعت نافلۀ ظهر و عصر، دو رکعت را هنگام ظهر و هجده رکعت را قبل از ظهر بخواند و از آن هجده رکعت، بهتر است شش رکعت آن اوّل روز هنگام گسترده شدن نور خورشید و شش رکعت آن هنگام بالا آمدن خورشید و شش رکعت دیگر قبل از اذان ظهر خوانده شود.

مسئله ۲۰۶۳. انسان می‌تواند بعضی از نافله‌های شبانه‌روزی را بخواند و بعضی را نخواند و در نماز شب می‌تواند اکتفا به خواندن سه رکعت آخر، یعنی نماز شَفْع و وتر نماید، بلکه می‌تواند به خواندن وتر اکتفا کند.

همین طور، در نافلۀ عصر می‌تواند اکتفا به خواندن چهار رکعت، بلکه دو رکعت آن نماید و امّا در مورد نافلۀ ظهر و نافلۀ مغرب، همچنین هشت رکعت اوّل نماز شب، چنانچه بخواهد بعضی از آنها را بخواند، آن را به قصد رجاء به‌جا آورد.

المسائل المنتخبة

النوافل الیومیة

بعد از مسأله ۱۸۴

یستحبّ التنفّل فی الیوم واللیلة بأربع وثلاثین رکعة: ثمان رکعات لصلاة الظهر قبلها، وثمان رکعات لصلاة العصر کذلک، وأربع رکعات بعد صلاة المغرب، ورکعتان بعد صلاة العشاء من جلوس وتحسبان برکعة، وثمان رکعات نافلة اللیل، والأحوط الأولی الإتیان بها بعد منتصف اللیل، والأفضل أداؤها قریباً من الفجر الصادق، ورکعتا الشفع بعد صلاة اللیل، ورکعة الوتر بعد الشفع، ورکعتان نافلة الفجر قبل فریضته، ولا یبعد أن یکون مبدأ وقتها مبدأ وقت صلاة اللیل - بعد مضی مقدار یتمکن المکلّف من الإتیان بها - ویمتدّ إلی قبیل طلوع الشمس.

منهاج الصالحین

قبل مسأله ۴۹۸

.... وأمّا النوافل فکثیرة أهمّها الرواتب الیومیة: ثمان للظهر قبلها، وثمان بعدها قبل العصر للعصر، وأربع بعد المغرب لها، ورکعتان من جلوس تعدّان برکعة بعد العشاء لها، وثمان صلاة اللیل، ورکعتا الشفع بعدها، ورکعة الوتر بعدها، ورکعتا الفجر قبل الفریضة، وفی یوم الجمعة یزاد علی الستّ عشرة أربع رکعات قبل الزوال، ولها آداب مذکورة فی محلّها، مثل کتاب مفتاح الفلاح للمحقّق البهائی ^{(قدّس سرّه)}.

عروه الوثقی

قبل مسأله ۱۱۷۶

وأما النوافل فکثیرة، آکدها الرواتب الیومیة وهی فی غیر یوم الجمعة أربع وثلاثون رکعة : ثمان رکعات قبل الظهر، وثمان رکعات قبل العصر، وأربع رکعات بعد المغرب ورکعتان بعد العشاء من جلوس تعدان برکعة ویجوز فیهما القیام بل هو الافضل وإن کان الجلوس أحوط وتسمی بالوتیرة، ورکعتان قبل صلاة الفجر، وإحدی عشر رکعة صلاة اللیل وهی ثمان رکعات والشفع رکعتان والوتر رکعة واحدة، وأما فی یوم الجمعة فیزاد علی الست عشر أربع رکعات، فعدد الفرائض سبعة عشر رکعة، وعدد النوافل ضعفها بعد عد الوتیرة رکعة، وعدد مجموع الفرائض والنوافل إحدی وخمسون، هذا ویسقط فی السفر نوافل الظهرین والوتیرة علی الأقوی .

[ ۱۱۹۱ ] مسألة ۱: وقت نافلة الظهر من الزوال إلی الذراع، والعصر إلی الذراعین أی سبعی الشاخص وأربعة أسباعه بل إلی آخر وقت إجزاء الفریضتین علی الأقوی، وإن کان الأولی بعد الذراع تقدیم الظهر وبعد الذراعین تقدیم العصر والإتیان بالنافلتین بعد الفریضتین، فالحد أن الأولان للأفضلیة ، ومع ذلک الأحوط بعد الذراع والذراعین عدم التعرض لنیة الأداء والقضاء فی النافلتین.

[۱۱۹۲] مسألة ۲: المشهور عدم جواز تقدیم نافلتی الظهر والعصر فی غیر یوم الجمعة علی الزوال وإن علم بعدم التمکن من إتیانهما بعده لکن الأقوی جوازه فیهما خصوصا فی الصورة المذکورة .

[ ۱۱۹۳ ] مسألة ۳: نافلة یوم الجمعة عشرون رکعة، والأولی تفریقها بأن یأتی ستا عند انبساط الشمس وستا عند ارتفاعها وستا قبل الزوال ورکعتین عنده.