خطبه نماز جمعه

طبق نظر آیت‌الله سیستانی:

برای صحت نماز جمعه، خواندن دو خطبه قبل از نماز توسط امام جمعه ضروری است. در خطبه اول، امام باید حمد و ثنای خدا را بگوید، مردم را به تقوا و پرهیزکاری سفارش کند و یک سوره کوتاه از قرآن بخواند. در خطبه دوم نیز لازم است دوباره حمد و ثنای الهی گفته شود، بر پیامبر اکرم و ائمه معصومین صلوات فرستاده و طبق احتیاط مستحب برای مؤمنان و مؤمنات استغفار کند.

خطبه‌ها باید توسط خود امام و در حالت ایستاده خوانده شود، البته بین دو خطبه نشستن مختصر و خفیف لازم است.

بنابر احتیاط واجب، حمد الهی و صلوات باید به زبان عربی خوانده شود. سایر بخش‌ها (مثل ثنای الهی و سفارش به تقوا) لازم نیست حتماً عربی باشد؛ اما اگر بیشتر حاضرین عربی بلد نباشند، بنابر احتیاط باید سفارش به تقوای الهی به زبان مخاطبین بیان شود تا فهم بهتری داشته باشند.

حضور مأموم هنگام خطبه

حضور مأموم وقت خطبه امام در نماز جمعه مستحب است و واجب نمی‌باشد، پس اگر کسی هنگام خطبه‌ها حضور نداشته باشد، ولی به اصل نماز برسد، نماز جمعه‌اش صحیح است و از نماز ظهر کفایت می‌کند.

استفتائات

السؤال: هل تصح خطبة الجمعة بغیر العربیة؟

الجواب: الاحوط اتیان الحمد والصلاة من الخطبة بالعربیة، واما غیرهما من اجزائها کالثناء علی الله والوصیة بالتقوی فیجوز أتیانها بغیر العربیة، بل الاحوط فیما اذا کان اکثر الحضور غیر عارفین باللغة العربیة ان تکون العربیة بتقوی الله باللغة التی یفهمونها.

السؤال: هل من الواجب حضور خطبة الجمعة لتمام الصلاة ( صلاة الجمعة ) ؟

الجواب: لا یجب .

منابع فقهی

توضیح المسائل

قبل از مسئله ۷۲۰

و صحیح بودن نماز جمعه چند شرط دارد: ....

دوّم: خواندن امام دو خطبه پیش از نماز، که در خطبه اوّل حمد و ثنای الهی را گفته و توصیه به تقوا و پرهیزگاری شود و یک سوره کوتاه از قرآن بخواند، و در خطبه دوّم باز هم حمد و ثنای الهی را به‌جا آورده و بر پیامبر اکرم و ائمه مسلمین صلوات فرستاده و احتیاط مستحب آن است که برای مؤمنین و مؤمنات استغفار (طلب آمرزش) کند.... و لازم است کسی که خطبه را می‏خواند هنگام خطبه ایستاده باشد، پس هرگاه خطبه را نشسته بخواند صحیح نخواهد بود. و نیز لازم است بین دو خطبه قدری بنشیند، و لازم است نشستن مختصر و خفیف باشد و لازم است امام جماعت خودش خطبه را بخواند، و حمد الهی و صلوات بر پیامبر اکرم^{(صلی الله علیه وآله)} و ائمه مسلمین^{(علیهم السلام)}، بنا بر احتیاط واجب، باید به عربی باشد و امّا در سایر موارد، مثل ثناء الهی و توصیه به تقوا، عربی خواندن لازم نیست، بلکه اگر بیشتر حاضرین زبان عربی را ندانند احتیاط لازم آن است که توصیه به تقوا به زبان حاضرین باشد ....

قبل از مساله ۷۲۲

۴ ـ حضور در وقت خطبه امام، واجب نیست.

رساله جامع

ج۱، مسئله ۲۰۰۸. امام جمعه باید دو خطبه قبل از نماز بخواند و واجب است در خطبۀ اوّل حمد و ثنای الهی را گفته و توصیه به تقوی و پرهیزکاری نماید و یک سورۀ کوتاه از قرآن بخواند و در خطبۀ دوّم هم واجب است حمد و ثنای الهی را به‌جا آورده و بر پیغمبر اکرم^{(صلی الله علیه وآله وسلم)} و ائمّۀ معصومین^{(علیهم السلام)} صلوات فرستاده و احتیاط مستحب آن است که برای مؤمنین و مؤمنات استغفار (طلب آمرزش) کند.

ج۱، مسئله ۲۰۰۹. حمد الهی و صلوات بر پیغمبر اکرم^{(صلی الله علیه وآله وسلم)} و ائمّۀ معصومین^{(علیهم السلام)}، بنابر احتیاط واجب، باید به عربی باشد و امّا در سایر موارد، مثل ثناء الهی و توصیه به تقوی، عربی خواندن لازم نیست؛ ولی اگر بیشتر حاضرین زبان عربی را ندانند، احتیاط لازم آن است که توصیه به تقوی به زبان حاضرین باشد.

ج۱، مسئله ۲۰۱۰. واجب است امام جمعه هنگام خطبه، ایستاده باشد، پس هر گاه خطبه را نشسته بخواند صحیح نخواهد بود و نیز واجب است بین دو خطبه قدری بنشیند و این نشستن مختصر و خفیف باشد و لازم است امام جمعه خودش خطبه را بخواند.

ج۱، مسئله ۲۰۱۸. حضور در وقت خطبۀ امام جمعه، واجب نیست و اگر نماز گزاری که در خطبه‌‌ها شرکت نکرده، خود را به اصل نماز جمعه برساند، نماز جمعه‌‌اش صحیح است و از نماز ظهر کفایت می‌‌کند.

المسائل المنتخبه

مسألة ۱۷۶: الأحوط لزوماً إتیان الحمد والصلاة من الخطبة باللغة العربیة، وأمّا غیرهما من أجزائها کالثناء علی الله والوصیة بالتقوی فیجوز إتیانها بغیر العربیة أیضاً، بل الأحوط لزوماً فیما إذا کان أکثر الحضور غیر عارفین باللغة العربیة أن تکون الوصیة بتقوی الله تعالی باللغة التی یفهمونها.

منهاج الصالحین

قبل از مساله ۹۵۳

صلاة الجمعة رکعتان، کصلاة الصبح، وتمتاز عنها بخطبتین قبلها، ففی الأُولی منهما یقوم الإمام ویحمد الله ویثنی علیه ویوصی بتقوی الله تعالی ویقرأ سورة قصیرة من الکتاب العزیز ثُمَّ یجلس قلیلاً، وفی الثانیة یقوم ویحمد الله تعالی ویثنی علیه ویصلّی علی محمّد ^{(صلّی الله علیه وآله)} وعلی أئمّة المسلمین ^{(علیهم السلام)} والأحوط الأولی أن یضمّ إلی ذلک الاستغفار للمؤمنین والمؤمنات.

ج۱، مسألة ۹۵۳: الأحوط لزوماً الإتیان بالحمد والصلاة من الخطبة بالعربیة، وأمّا غیرهما من أجزائها کالثناء علی الله تعالی والوصیة بالتقوی فیجوز الإتیان بها بغیر العربیة أیضاً، بل إذا کان أکثر الحضور غیر عارفین باللغة العربیة فالأحوط لزوماً أن تکون الوصیة بتقوی الله تعالی باللغة التی یفهمونها.

قبل مساله ۹۵۶

ویعتبر فی صحّة صلاة الجمعة أُمور: ....

۳. قراءة خطبتین قبل الصلاة علی ما تقدّم، والأحوط لزوماً أن تکون الخطبتان بعد الزوال، کما لا بُدَّ أن یکون الخطیب هو الإمام، ولا یجب الحضور حال الخطبة وإن کان أحوط استحباباً.