Thaniashar (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «=== انجام مبطلات روزه با اجبار و اکراه و تقیه === طبق نظر آیت الله سیستانی: '''اجبار''': اگر کسی روزه‌دار را مجبور به انجام مبطلات روزه کند (مثلاً آب در گلوی او بریزد)، روزه‌اش باطل نمی‌شود. '''اکراه''': اما اگر کسی روزه‌دار را مجبور به انجام مبطلات ر...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
=== توضیح المسائل === | === توضیح المسائل === | ||
مسأله | [https://mesb.ir/t-1625 مسأله ۱۶۲۵]. اگر چیزی به زور در گلوی روزه‌دار بریزند، روزه او باطل نمی‌شود، ولی اگر مجبورش کنند که روزه خود را به خوردن یا آشامیدن یا نزدیکی باطل کند، مثلاً به او بگویند اگر غذا نخوری ضرر مالی یا جانی به تو می‌زنیم، و خودش برای جلوگیری از ضرر چیزی بخورد، روزه او باطل می‌شود. و در غیر آن سه چیز نیز بنا بر احتیاط واجب باطل می‌شود. | ||
مسأله | [https://mesb.ir/t-1626 مسأله ۱۶۲۶]. روزه‌دار نباید جایی برود که می‌داند چیزی در گلویش می‌ریزند، یا مجبورش می‌کنند که خودش روزه خود را باطل کند، و اگر برود و از روی ناچاری خودش کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، روزه او باطل می‌شود. و همچنین است بنا بر احتیاط لازم اگر چیزی را در گلویش بریزند. | ||
مسأله | [https://mesb.ir/t-1627 مسأله ۱۶۵۷]. در چند مورد غیر از مواردی که قبلاً به آنها اشاره شد فقط قضای روزه بر انسان واجب است و کفاره واجب نیست: .... | ||
دهم: آنکه کسی از جهت اکراه یا اضطرار یا تقیه افطار کند، اگر مورد اکراه و تقیه، خوردن یا آشامیدن یا نزدیکی باشد، و همچنین در غیر آنها بنا بر احتیاط واجب. | دهم: آنکه کسی از جهت اکراه یا اضطرار یا تقیه افطار کند، اگر مورد اکراه و تقیه، خوردن یا آشامیدن یا نزدیکی باشد، و همچنین در غیر آنها بنا بر احتیاط واجب. | ||
=== رساله جامع === | === رساله جامع === | ||
مسأله ۱۴۰. اگر چیزی به زور در گلوی روزه‌دار بریزند، روزۀ او باطل نمی‌شود، ولی اگر مجبورش کنند که روزۀ خود را به یکی از سه مورد «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» باطل کند (اکراه)، مثلاً به او بگویند: «اگر غذا نخوری ضرر مالی یا جانی یا آبرویی به تو می‌زنیم» و خودش از روی ناچاری برای جلوگیری از ضرر چیزی بخورد، روزۀ او باطل می‌شود و در غیر آن سه مورد از سایر مفطرات نیز، بنابر احتیاط واجب، روزه‌اش باطل می‌شود و این حکم در مورد تقیّه نیز که افطار بر فرد واجب می-شود، جاری است. [پ: شایان ذکر است، در مورد تقیه یا اکراه به خوردن یا آشامیدن یا جماع، روزۀ ماه مبارک رمضان باطل است و امساک بنابر احتیاط واجب، در صورت امکان در باقیماندۀ روز لازم است و باید قضای آن را هم بعداً انجام دهد و غیر موارد سه‌گانه، از سایر مفطرات بنابر احتیاط واجب در صورت امکان، باید به قصد قربت مطلقه آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را هم بنابر احتیاط واجب، باید انجام دهد.] | [https://mesb.ir/j2-140 ج۲، مسأله ۱۴۰]. اگر چیزی به زور در گلوی روزه‌دار بریزند، روزۀ او باطل نمی‌شود، ولی اگر مجبورش کنند که روزۀ خود را به یکی از سه مورد «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» باطل کند (اکراه)، مثلاً به او بگویند: «اگر غذا نخوری ضرر مالی یا جانی یا آبرویی به تو می‌زنیم» و خودش از روی ناچاری برای جلوگیری از ضرر چیزی بخورد، روزۀ او باطل می‌شود و در غیر آن سه مورد از سایر مفطرات نیز، بنابر احتیاط واجب، روزه‌اش باطل می‌شود و این حکم در مورد تقیّه نیز که افطار بر فرد واجب می-شود، جاری است. [پ: شایان ذکر است، در مورد تقیه یا اکراه به خوردن یا آشامیدن یا جماع، روزۀ ماه مبارک رمضان باطل است و امساک بنابر احتیاط واجب، در صورت امکان در باقیماندۀ روز لازم است و باید قضای آن را هم بعداً انجام دهد و غیر موارد سه‌گانه، از سایر مفطرات بنابر احتیاط واجب در صورت امکان، باید به قصد قربت مطلقه آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را هم بنابر احتیاط واجب، باید انجام دهد.] | ||
مسأله ۱۴۱. روزه‌دار نباید جایی برود که می‌داند چیزی در گلویش می‌ریزند یا مجبورش می‌کنند که خودش روزۀ خود را باطل کند و اگر برود و از روی ناچاری خودش کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، روزۀ او باطل می‌شود. همچنین است بنابر احتیاط لازم، چنانچه چیزی را در گلویش بریزند. | [https://mesb.ir/j2-141 ج۲، مسأله ۱۴۱]. روزه‌دار نباید جایی برود که می‌داند چیزی در گلویش می‌ریزند یا مجبورش می‌کنند که خودش روزۀ خود را باطل کند و اگر برود و از روی ناچاری خودش کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، روزۀ او باطل می‌شود. همچنین است بنابر احتیاط لازم، چنانچه چیزی را در گلویش بریزند. | ||
مسأله ۱۶۰. در چند مورد غیر از مواردی که قبلاً به آنها اشاره شد، فقط قضای روزه بر انسان واجب است و کفّاره واجب نیست: .... | [https://mesb.ir/j2-160 ج۲، مسأله ۱۶۰]. در چند مورد غیر از مواردی که قبلاً به آنها اشاره شد، فقط قضای روزه بر انسان واجب است و کفّاره واجب نیست: .... | ||
۱۱. به جهت اکراه یا اضطرار یا تقیّه افطار کند و مورد اکراه، اضطرار و تقیّه، «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» باشد؛ البتّه در غیر این مفطرات نیز، بنابر احتیاط واجب این حکم (وجوب قضا) جاری است. | ۱۱. به جهت اکراه یا اضطرار یا تقیّه افطار کند و مورد اکراه، اضطرار و تقیّه، «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» باشد؛ البتّه در غیر این مفطرات نیز، بنابر احتیاط واجب این حکم (وجوب قضا) جاری است. | ||
مسأله ۱۶۲. در «موارد چهارم تا دهم» از مسألۀ «۱۶۰» روزه باطل است و باید تا انتهای روز امساک کند و قضای آن را هم انجام دهد. | [https://mesb.ir/j2-162 ج۲، مسأله ۱۶۲]. در «موارد چهارم تا دهم» از مسألۀ «۱۶۰» روزه باطل است و باید تا انتهای روز امساک کند و قضای آن را هم انجام دهد. | ||
و در «مورد یازدهم» نسبت به «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» روزه باطل است و امساک بنابر احتیاط واجب، در صورت امکان لازم است و باید قضای آن را هم انجام دهد و غیر موارد سه‌گانه از سایر مفطرات، بنابر احتیاط واجب در صورت امکان، باید به قصد قربت مطلقه آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را هم بنابر احتیاط واجب، انجام دهد. | و در «مورد یازدهم» نسبت به «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» روزه باطل است و امساک بنابر احتیاط واجب، در صورت امکان لازم است و باید قضای آن را هم انجام دهد و غیر موارد سه‌گانه از سایر مفطرات، بنابر احتیاط واجب در صورت امکان، باید به قصد قربت مطلقه آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را هم بنابر احتیاط واجب، انجام دهد. | ||
=== المسائل المنتخبه === | === المسائل المنتخبه === | ||
[https://mesb.ir/mm-516 مسألة ۵۱۶]: من أُکره فی نهار شهر رمضان علی الأکل أو الشرب أو الجماع، أو اقتضت التقیة ارتکابها، أو اضطرّ إلیها أو إلی القیء أو الاحتقان جاز له الإفطار بها - مع الاقتصار فیه علی مقدار الضرورة علی الأحوط وجوباً -، ولکن یبطل صومه ویجب علیه القضاء، بل الأحوط لزوماً القضاء فی الإکراه والاضطرار إلی الإفطار بغیر المذکورات أیضاً. | |||
=== منهاج الصالحین === | === منهاج الصالحین === | ||
مسألة ۱۰۱۴: إذا أُکره الصائم علی الأکل أو الشرب أو الجماع فأفطر به بطل صومه، وکذا إذا کان لتقیة سواء کانت التقیة فی ترک الصوم - کما إذا أفطر فی یوم عیدهم تقیة - أم کانت فی أداء الصوم کالإفطار قبل الغروب، فإنّه یجب الإفطار حینئذٍ ولکن یجب القضاء، وأمّا لو أُکره علی الإفطار بغیر الثلاثة المتقدّمة أو أتی به تقیة ففی بطلان صومه إشکال، فلا یترک مراعاة مقتضی الاحتیاط بالإتمام والقضاء. | [https://mesb.ir/m1-1014 ج۱، مسألة ۱۰۱۴]: إذا أُکره الصائم علی الأکل أو الشرب أو الجماع فأفطر به بطل صومه، وکذا إذا کان لتقیة سواء کانت التقیة فی ترک الصوم - کما إذا أفطر فی یوم عیدهم تقیة - أم کانت فی أداء الصوم کالإفطار قبل الغروب، فإنّه یجب الإفطار حینئذٍ ولکن یجب القضاء، وأمّا لو أُکره علی الإفطار بغیر الثلاثة المتقدّمة أو أتی به تقیة ففی بطلان صومه إشکال، فلا یترک مراعاة مقتضی الاحتیاط بالإتمام والقضاء. | ||
=== عروه الوثقی === | === عروه الوثقی === | ||
قبل ۲۴۶۲ | قبل از [https://mesb.ir/o2-2462 مسألة ۲۴۶۲] | ||
فصل فی ما یعتبر فی مفطریة المفطرات | فصل فی ما یعتبر فی مفطریة المفطرات | ||
المفطرات المذکورة ما عدا البقاء علی الجنابة الذی مر الکلام فیه تفصیلا إنما توجب بطلان الصوم إذا وقعت علی وجه العمد والاختیار، وأما مع السهو وعدم القصد فلا توجبه ( | المفطرات المذکورة ما عدا البقاء علی الجنابة الذی مر الکلام فیه تفصیلا إنما توجب بطلان الصوم إذا وقعت علی وجه العمد والاختیار، وأما مع السهو وعدم القصد فلا توجبه <ref>(وأما مع السهو وعدم القصد فلا توجبه): إلا فی بعض الموارد التی سیجیء بیانها فی أواخر الفصل السابع.</ref>، من غیر فرق بین أقسام الصوم من الواجب المعین والموسع والمندوب، ولا فرق فی البطلان مع العمد بین الجاهل بقسمیه <ref>(الجاهل بقسمیه): الأظهر عدم البطلان فی الجاهل القاصر غیر المتردد بالإضافة إلی جمیع المفطرات سوی الأکل والشرب ویلحق بهما الجماع فی وجه، وفی حکم الجاهل المذکور المعتمد فی عدم مفطریتها علی حجة شرعیة .</ref> والعالم ولا بین المکره وغیره، فلو أکره علی الإفطار فأفطر مباشرة فرارا عن الضرر المترتب علی ترکه بطل صومه علی الأقوی <ref>(بطل صومه علی الأقوی): البطلان فی الإکراه علی ما سوی الأکل والشرب والجماع مبنی علی الاحتیاط .</ref>، نعم لو وجر فی حلقه من غیر مباشرة منه لم یبطل. | ||
( | [https://mesb.ir/o2-2463 <nowiki>[ ۲۴۶۳ ] مسألة ۲</nowiki>]: إذا أفطر تقیة من ظالم بطل صومه <ref>(بطل صومه): بل الظاهر أنه کالمکره فیجری فیه الکلام المتقدم .</ref>. | ||
( | [https://mesb.ir/o2-2467 <nowiki>[ ۲۴۶۷ ] مسألة ۶</nowiki>]: لا یجوز للصائم أن یذهب إلی المکان الذی یعلم اضطراره فیه إلی الإفطار بإکراه أو إیجار فی حلقه أو نحو ذلک، ویبطل صومه لو ذهب وصار مضطرا ولو کان بنحو الإیجار <ref>(ولو کان بنحو الإیجار): لا یخلو عن تأمل .</ref>، بل لا یبعد بطلانه بمجرد القصد إلی ذلک فإنه کالقصد للإفطار <ref>(فإنه کالقصد للإفطار): مر الکلام فیه</ref>. | ||
. | |||
[[رده:بحث روزه]] | [[رده:بحث روزه]] | ||
[[رده:مبطلات روزه]] | [[رده:مبطلات روزه]] | ||
نسخهٔ ۱۶ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۵۷
انجام مبطلات روزه با اجبار و اکراه و تقیه
طبق نظر آیت الله سیستانی:
اجبار: اگر کسی روزه‌دار را مجبور به انجام مبطلات روزه کند (مثلاً آب در گلوی او بریزد)، روزه‌اش باطل نمی‌شود.
اکراه: اما اگر کسی روزه‌دار را مجبور به انجام مبطلات روزه نکند؛ بلکه تهدید کند که اگر این کار را انجام ندهد، ضرری به او خواهد رساند و روزه‌دار خودش آن کار را انجام دهد، روزه‌اش باطل می‌شود؛ ولی کفاره ندارد.
تقیه: باطل‌کردن روزه از روی تقیه نیز مانند صورت دوم می‌باشد.
استفتائات
منابع فقهی
توضیح المسائل
مسأله ۱۶۲۵. اگر چیزی به زور در گلوی روزه‌دار بریزند، روزه او باطل نمی‌شود، ولی اگر مجبورش کنند که روزه خود را به خوردن یا آشامیدن یا نزدیکی باطل کند، مثلاً به او بگویند اگر غذا نخوری ضرر مالی یا جانی به تو می‌زنیم، و خودش برای جلوگیری از ضرر چیزی بخورد، روزه او باطل می‌شود. و در غیر آن سه چیز نیز بنا بر احتیاط واجب باطل می‌شود.
مسأله ۱۶۲۶. روزه‌دار نباید جایی برود که می‌داند چیزی در گلویش می‌ریزند، یا مجبورش می‌کنند که خودش روزه خود را باطل کند، و اگر برود و از روی ناچاری خودش کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، روزه او باطل می‌شود. و همچنین است بنا بر احتیاط لازم اگر چیزی را در گلویش بریزند.
مسأله ۱۶۵۷. در چند مورد غیر از مواردی که قبلاً به آنها اشاره شد فقط قضای روزه بر انسان واجب است و کفاره واجب نیست: ....
دهم: آنکه کسی از جهت اکراه یا اضطرار یا تقیه افطار کند، اگر مورد اکراه و تقیه، خوردن یا آشامیدن یا نزدیکی باشد، و همچنین در غیر آنها بنا بر احتیاط واجب.
رساله جامع
ج۲، مسأله ۱۴۰. اگر چیزی به زور در گلوی روزه‌دار بریزند، روزۀ او باطل نمی‌شود، ولی اگر مجبورش کنند که روزۀ خود را به یکی از سه مورد «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» باطل کند (اکراه)، مثلاً به او بگویند: «اگر غذا نخوری ضرر مالی یا جانی یا آبرویی به تو می‌زنیم» و خودش از روی ناچاری برای جلوگیری از ضرر چیزی بخورد، روزۀ او باطل می‌شود و در غیر آن سه مورد از سایر مفطرات نیز، بنابر احتیاط واجب، روزه‌اش باطل می‌شود و این حکم در مورد تقیّه نیز که افطار بر فرد واجب می-شود، جاری است. [پ: شایان ذکر است، در مورد تقیه یا اکراه به خوردن یا آشامیدن یا جماع، روزۀ ماه مبارک رمضان باطل است و امساک بنابر احتیاط واجب، در صورت امکان در باقیماندۀ روز لازم است و باید قضای آن را هم بعداً انجام دهد و غیر موارد سه‌گانه، از سایر مفطرات بنابر احتیاط واجب در صورت امکان، باید به قصد قربت مطلقه آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را هم بنابر احتیاط واجب، باید انجام دهد.]
ج۲، مسأله ۱۴۱. روزه‌دار نباید جایی برود که می‌داند چیزی در گلویش می‌ریزند یا مجبورش می‌کنند که خودش روزۀ خود را باطل کند و اگر برود و از روی ناچاری خودش کاری که روزه را باطل می‌کند انجام دهد، روزۀ او باطل می‌شود. همچنین است بنابر احتیاط لازم، چنانچه چیزی را در گلویش بریزند.
ج۲، مسأله ۱۶۰. در چند مورد غیر از مواردی که قبلاً به آنها اشاره شد، فقط قضای روزه بر انسان واجب است و کفّاره واجب نیست: ....
۱۱. به جهت اکراه یا اضطرار یا تقیّه افطار کند و مورد اکراه، اضطرار و تقیّه، «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» باشد؛ البتّه در غیر این مفطرات نیز، بنابر احتیاط واجب این حکم (وجوب قضا) جاری است.
ج۲، مسأله ۱۶۲. در «موارد چهارم تا دهم» از مسألۀ «۱۶۰» روزه باطل است و باید تا انتهای روز امساک کند و قضای آن را هم انجام دهد.
و در «مورد یازدهم» نسبت به «خوردن» یا «آشامیدن» یا «جماع» روزه باطل است و امساک بنابر احتیاط واجب، در صورت امکان لازم است و باید قضای آن را هم انجام دهد و غیر موارد سه‌گانه از سایر مفطرات، بنابر احتیاط واجب در صورت امکان، باید به قصد قربت مطلقه آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را هم بنابر احتیاط واجب، انجام دهد.
المسائل المنتخبه
مسألة ۵۱۶: من أُکره فی نهار شهر رمضان علی الأکل أو الشرب أو الجماع، أو اقتضت التقیة ارتکابها، أو اضطرّ إلیها أو إلی القیء أو الاحتقان جاز له الإفطار بها - مع الاقتصار فیه علی مقدار الضرورة علی الأحوط وجوباً -، ولکن یبطل صومه ویجب علیه القضاء، بل الأحوط لزوماً القضاء فی الإکراه والاضطرار إلی الإفطار بغیر المذکورات أیضاً.
منهاج الصالحین
ج۱، مسألة ۱۰۱۴: إذا أُکره الصائم علی الأکل أو الشرب أو الجماع فأفطر به بطل صومه، وکذا إذا کان لتقیة سواء کانت التقیة فی ترک الصوم - کما إذا أفطر فی یوم عیدهم تقیة - أم کانت فی أداء الصوم کالإفطار قبل الغروب، فإنّه یجب الإفطار حینئذٍ ولکن یجب القضاء، وأمّا لو أُکره علی الإفطار بغیر الثلاثة المتقدّمة أو أتی به تقیة ففی بطلان صومه إشکال، فلا یترک مراعاة مقتضی الاحتیاط بالإتمام والقضاء.
عروه الوثقی
قبل از مسألة ۲۴۶۲
فصل فی ما یعتبر فی مفطریة المفطرات
المفطرات المذکورة ما عدا البقاء علی الجنابة الذی مر الکلام فیه تفصیلا إنما توجب بطلان الصوم إذا وقعت علی وجه العمد والاختیار، وأما مع السهو وعدم القصد فلا توجبه [۱]، من غیر فرق بین أقسام الصوم من الواجب المعین والموسع والمندوب، ولا فرق فی البطلان مع العمد بین الجاهل بقسمیه [۲] والعالم ولا بین المکره وغیره، فلو أکره علی الإفطار فأفطر مباشرة فرارا عن الضرر المترتب علی ترکه بطل صومه علی الأقوی [۳]، نعم لو وجر فی حلقه من غیر مباشرة منه لم یبطل.
[ ۲۴۶۳ ] مسألة ۲: إذا أفطر تقیة من ظالم بطل صومه [۴].
[ ۲۴۶۷ ] مسألة ۶: لا یجوز للصائم أن یذهب إلی المکان الذی یعلم اضطراره فیه إلی الإفطار بإکراه أو إیجار فی حلقه أو نحو ذلک، ویبطل صومه لو ذهب وصار مضطرا ولو کان بنحو الإیجار [۵]، بل لا یبعد بطلانه بمجرد القصد إلی ذلک فإنه کالقصد للإفطار [۶].
.
- ↑ (وأما مع السهو وعدم القصد فلا توجبه): إلا فی بعض الموارد التی سیجیء بیانها فی أواخر الفصل السابع.
- ↑ (الجاهل بقسمیه): الأظهر عدم البطلان فی الجاهل القاصر غیر المتردد بالإضافة إلی جمیع المفطرات سوی الأکل والشرب ویلحق بهما الجماع فی وجه، وفی حکم الجاهل المذکور المعتمد فی عدم مفطریتها علی حجة شرعیة .
- ↑ (بطل صومه علی الأقوی): البطلان فی الإکراه علی ما سوی الأکل والشرب والجماع مبنی علی الاحتیاط .
- ↑ (بطل صومه): بل الظاهر أنه کالمکره فیجری فیه الکلام المتقدم .
- ↑ (ولو کان بنحو الإیجار): لا یخلو عن تأمل .
- ↑ (فإنه کالقصد للإفطار): مر الکلام فیه