تغییر فتوای مجتهد

عوض‌شدن فتوا و نظر مجتهد

تغییر کردن فتوای مرجع تقلید

طبق نظر آیت الله سیستانی:

اگر کسی فتوای مجتهدی را به شخص دیگری بگوید، چنانچه فتوای آن مجتهد عوض شود، لازم نیست به او خبر دهد که فتوای وی تغییر کرده است.

اشتباه در نقل فتوای مرجع تقلید

اگر کسی در نقل فتوای مجتهد دچار اشتباه شود و احتمال دهد مکلف به سبب این اشتباهِ در نقل، خلاف وظیفه‌اش عمل می‌نماید، لازم است بنابر احتیاط در صورت امکان فتوای صحیح را به مکلف برساند.

احتمال تغییر فتوای مرجع تقلید

اگر مکلف احتمال دهد که فتوای مرجع تقلیدش عوض شده، تا زمانی که یقین به تغییر فتوا پیدا نکند، می‌تواند به فتوای سابق عمل نماید، و تفحص لازم نیست.

منابع فقهی

توضیح المسائل

مسئله ۵. تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، می‌تواند به آنچه در رساله او نوشته شده عمل نماید، و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده جستجو لازم نیست.

مسئله ۱۱. اگر کسی فتوای مجتهدی را به شخص دیگری بگوید، چنانچه فتوای آن مجتهد عوض شود، لازم نیست به او خبر دهد که فتوای آن مجتهد عوض شده است.

ولی اگر بعد از گفتن فتوی بفهمد اشتباه کرده، و گفته او موجب آن می‌شود که آن شخص برخلاف وظیفه شرعی‌اش عمل کند، باید  بنا بر احتیاط لازم  اشتباه را در صورت امکان برطرف کند.

رساله جامع

مسئله ۱۲. به دست آوردن نظر و دستور مجتهد در مسائل شرعی چهار راه دارد: ....

انسان تا یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است، می‌‌تواند به آنچه در رسالۀ او نوشته شده عمل نماید و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده، جستجو لازم نیست.

مسئله ۱۸. اگر کسی فتوای مجتهدی را به شخص دیگری بگوید، چنانچه فتوای آن مجتهد عوض شود، لازم نیست به او خبر دهد که فتوای آن مجتهد عوض شده است؛

ولی اگر بعد از گفتن فتوی بفهمد اشتباه کرده و گفتۀ او موجب آن می‌‌شود که آن شخص برخلاف وظیفۀ شرعی‌‌اش عمل کند، باید بنابر احتیاط لازم، اشتباه را در صورت امکان برطرف کند.

منهاج الصالحین

مسألة ۲۳: إذا شک فی موت المجتهد أو فی تبدّل رأیه أو عروض ما یوجب عدم جواز تقلیده، جاز البقاء علی تقلیده إلی أن یتبین الحال.

مسألة ۲۷: إذا نقل ناقل ما یخالف فتوی المجتهد وجب علیه - علی الأحوط - إعلام من سمع منه ذلک، إذا کان لنقله دخل فی عدم جری السامع علی وفق وظیفته الشرعیة، وإلّا لم یجب إعلامه، وکذا الحال فیما إذا أخطأ المجتهد فی بیان فتواه.

وأمّا إذا تبدّل رأی المجتهد فلا یجب علیه إعلام مقلّدیه، فیما إذا کانت فتواه السابقة مطابقة لموازین الاجتهاد، وکذلک لا یجب علی الناقل إعلام تبدّل الرأی.

عروة الوثقی

[۳۱] مسألة ۳۱: إذا تبدّل رأی المجتهد لا یجوز للمقلد البقاء علی رأیه الأول.

[۳۹] مسألة ۳۹: إذا شک فی موت المجتهد أو فی تبدل رأیه أو عروض ما یوجب عدم جواز تقلیده یجوز له البقاء إلی أن یتبین الحال.

[۴۸] مسألة ۴۸: إذا نقل شخص فتوی المجتهد خطأ یجب علیه إعلام من تعلم منه (۴۹)، وکذا إذا أخطأ المجتهد فی بیان فتواه یجب علیه الإِعلام.

(۴۹) (اعلام من تعلم منه): اذا کان لنقله دخل فی عدم جری المنقول الیه علی وفق وظیفته

الشرعیة فالاحوط الاعلام والا لم یجب وهکذا الحال فیما بعده.

[۵۸] مسألة ۵۸: إذا نقل ناقل فتوی المجتهد لغیره ثم تبدل رأی المجتهد فی تلک المسألة، لا یجب علی الناقل إعلام من سمع منه الفتوی الأولی، وإن کان أحوط، بخلاف ما إذا تبین له خطؤه فی النقل، فإنه یجب علیه (۶۰) الإِعلام.

(۶۰) (فانه یجب علیه): تقدم الکلام فیه.

[۶۹] مسألة ۶۹: إذا تبدل رأی المجتهد هل یجب علیه إعلام المقلدین أم لا؟ فیه تفصیل (۶۹): فإن کانت الفتوی السابقة موافقة للاحتیاط فالظاهر عدم الوجوب، وإن کانت مخالفة فالأحوط الإعلام، بل لا یخلو عن قوة.

(۶۹) (فیه تفصیل): بل الظاهر عدم وجوب الاعلام فیه مطلقاً اذا کان الرأی الاول علی موازین الاجتهاد کما هو ظاهر الفرض.