مستحبات شخص معذور
طبق نظر آیت الله سیستانی:
این افراد مستحب است در ماه رمضان (گرچه روزه نیستند) از کاری که روزه را باطل می‌کند خودداری کنند:
اول: مسافری که در سفر، مبطل روزه را انجام داده باشد و پیش از ظهر به وطنش یا جایی برسد که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند.
دوم: مسافری که بعد از ظهر به وطنش یا جایی برسد که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند.
سوم: بیماری که بعد از ظهر خوب شود، یا پیش از ظهر خوب شود و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد؛ اما چنانچه مبطلات روزه را انجام نداده باشد، بنابر احتیاط واجب باید روزه بگیرد.
چهارم: زنی که در بین روز از خون حیض یا نفاس پاک شود.
مکروهات شخص معذور
بر مکلفی که در روز ماه رمضان به‌جهت عذری روزه نیست، خوردن و آشامیدن به‌حدّ سیری کراهت دارد و نیز جماع مکروه می‌باشد.
استفتائات
منابع فقهی
توضیح المسائل
مسأله ۱۶۹۳. مسافر و کسی که از روزه گرفتن عذر دارد، مکروه است در روز ماه رمضان نزدیکی نماید، و در خوردن و آشامیدن کاملاً خود را سیر کند.
مواردی که مستحب است انسان از کارهایی که روزه را باطل می‌کند خودداری نماید
مسأله ۱۷۱۷. برای پنج نفر مستحب است در ماه رمضان اگرچه روزه نیستند از کاری که روزه را باطل می‌کند خودداری نمایند:
اوّل: مسافری که در سفر، کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد، و پیش از ظهر به وطنش یا به جایی که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند برسد.
دوّم: مسافری که بعد از ظهر به وطنش یا به جایی که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند برسد.
سوّم: بیماری که بعد از ظهر خوب شود، و همچنین است اگر پیش از ظهر خوب شود و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد. و اما چنانچه انجام نداده باشد بنا بر احتیاط واجب باید روزه بگیرد.
چهارم: زنی که در بین روز از خون حیض یا نفاس پاک شود.
پنجم: کافری که مسلمان شود و قبلاً کاری را که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد.
رساله جامع
مسأله ۲۴۶. برای چند نفر مستحب است در ماه رمضان - هرچند روزه نیستند - از کاری که روزه را باطل می‌کند، خودداری نمایند:
اوّل: مسافری که در سفر کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد و قبل از اذان ظهر به وطنش یا به جایی که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند، برسد.
دوّم: مسافری که بعد از اذان ظهر به وطنش یا به جایی که می‌خواهد ده روز در آنجا بماند، برسد.
سوّم: مریضی که بعد از اذان ظهر خوب شود؛ همچنین است اگر قبل از اذان ظهر خوب شود و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد و امّا چنانچه انجام نداده باشد، بنابر احتیاط واجب، باید روزه بگیرد.
چهارم: زنی که در بین روز از خون حیض یا نفاس پاک شود.
پنجم: کافری که در بین روز مسلمان شود و قبلاً کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد.
مسأله ۲۴۷. مسافر و کسی که در روزه نگرفتن عذر دارد، مکروه است در روز ماه رمضان نزدیکی (جماع) نماید و در خوردن و آشامیدن کاملاً خود را سیر کند.
منهاج الصالحین
مسألة ۱۰۴۱: یجوز للمسافر التملّی من الطعام والشراب وکذا الجماع فی النهار علی کراهة فی الجمیع والأحوط استحباباً الترک ولا سیما فی الجماع.
عروه الوثقی
[ ۲۵۰۶ ] مسألة ۱ : .... وإذا کان مسافرا وحضر بلده أو بلدا یعزم علی الإقامة فیه عشرة أیام فإن کان قبل الزوال ولم یتناول المفطر وجب علیه الصوم(**)، وإن کان بعده أو تناول فلا(***) وإن استحب له الإمساک بقیة النهار، ....
(**) (وجب علیه الصوم): علی الاحوط ویجتزئ به.
(***) (وان کان بعده او تناول فلا): عدم الاجتزاء باکمال الصوم فی الصورة الاولی مبنی علی الاحتیاط.
[ ۲۵۱۱ ] مسألة ۶ : یکره للمسافر فی شهر رمضان، بل کل من یجوز له الإفطار التملی من الطعام والشراب، وکذا یکره له الجماع فی النهار، بل الأحوط ترکه وإن کان الأقوی جوازه.
[ ۲۵۵۹ ] مسألة ۳ : یستحب الإمساک تأدبا فی شهر رمضان وإن لم یکن صوما فی مواضع.
أحدها : المسافر إذا ورد أهله أو محل الإقامة بعد الزوال مطلقا أو قبله وقد أفطر، وأما إذا ورد قبله ولم یفطر فقد مر أنه یجب علیه الصوم.
الثانی : المریض إذا برء فی أثناء النهار وقد أفطر، وکذا لو لم یفطر إذا کان بعد الزوال، بل قبله أیضاً علی ما مر من عدم صحة صومه، وإن کان الأحوط (۱۵۲۵) تجدید النیة والإتمام ثم القضاء.
الثالث : الحائض والنفساء إذا طهرتا فی أثناء النهار.
الرابع : الکافر إذا أسلم فی أثناء النهار (۱۵۲۶) أتی بالمفطر أم لا.
الخامس : الصبی إذا بلغ فی أثناء النهار.
السادس : المجنون والمغمی علیه إذا أفاقا فی أثنائه.
(۱۵۲۵) (وإن کان الأحوط) : لا یترک إذا برئ قبل الزوال ولم یتناول المفطر کما مر.
(۱۵۲۶) (الکافر إذا أسلم فی اثناء النهار) : مر الکلام فیه وفی المجنون والمغمی علیه.