طبق نظر آیتالله سیستانی:
نماز جمعه دو رکعت است مانند نماز صبح، با این تفاوت که قبل از آن دو خطبه توسط امام جمعه ایراد میشود.
- در خطبه اول، حمد و ثنای خدا، توصیه به تقوای الهی و قرائت سورهای کوتاه از قرآن انجام میشود؛
- سپس امام کمی مینشیند؛
- در خطبه دوم، مجدداً حمد و ثنای خدا، صلوات بر پیامبر و ائمه(ع) و بنابر احتیاط مستحب، استغفار برای مؤمنین و مؤمنات بیان میشود؛
- سپس نماز جمعه خوانده میشود.
اگر برپاکنندۀ نماز جمعه، امام معصوم(ع) یا نماینده خاص ایشان باشد، شرکت در آن واجب تعیینی است و با وجود شرایط آن، مکلف حقّ انتخاب بین نماز جمعه و نماز ظهر را ندارد؛ اما در زمان غیبت امام معصوم(ع)، نماز جمعه واجب تخییری است، یعنی در ظهر روز جمعه، فرد میتواند نماز جمعه شرکت کند یا همان اول وقت، نماز ظهر را بخواند؛ اما فضیلت نماز جمعه بیشتر بوده و در صورت اقامۀ صحیح، جایگزین نماز ظهر میشود.
استفتائات
السؤال: هل صلاة الجمعة تغنی عن صلاة الظهر؟
الجواب: سماحة السید (حفظه الله) یری ان الجمعة اذا اقیمت بشروطها تغنی عن الظهر .
سوال: با توجه به اینکه در عصر غیبت حضرت ولی عصر (علیه السلام) به سر میبریم؛ الف: نظر حضرتعالی درباره شرکت در نماز جمعه چیست؟ ب: آیا نماز جمعه مجزی از نماز ظهر میباشد؟
جواب: اگر با شرایط اقامه گردد شرکت کردن بلامانع است بلکه فضیلت دارد، و از نماز ظهر مجزی است.
منابع فقهی
توضیح المسائل
مسئله ۷۱۹ . نماز جمعه مانند نماز صبح دو رکعت است، با این تفاوت که در نماز جمعه دو خطبه قبل از نماز لازم است. و نماز جمعه واجب تخییری است، به این معنی که مکلف در روز جمعه مخیر است که نماز جمعه را بخواند ـ در صورتی که شرایطش موجود باشد ـ یا نماز ظهر بهجا آورد، و اگر نماز جمعه را بهجا آورد، کفایت از ظهر میکند.
مسئله ۷۲۰ . هرگاه نماز جمعهای که دارای شرایط است برپا شود اگر برپاکنندهاش امام(علیه السلام) یا نماینده خاص او باشد، حضورش واجب است، و در غیر این صورت واجب نیست....
قبل از مساله ۷۲۲
احکامی چند درباره نماز جمعه
۱ ـ بنا بر آنچه گذشت که نماز جمعه در زمان غیبت واجب تعیینی نیست، جایز است در اوّل وقت مبادرت به نماز ظهر شود....
رساله جامع
ج۱، مسئله ۲۰۰۰. نماز جمعه عبادتی است که جزء نمازهای یومیّه به حساب میآید و در زمان غیبت امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) واجب تخییری است، به این معنا که مکلّف در روز جمعه مخیّر است که نماز جمعه را بخواند - در صورتی که شرایطش وجود داشته باشد - یا نماز ظهر بهجا آورد؛
البتّه، فضیلت نماز جمعه بیشتر است و اگر فرد نماز جمعه را بهجا آورد، کفایت از نماز ظهر میکند و لازم نیست نماز ظهر بخواند.
ج۱، مسئله ۲۰۱۳. هر گاه نماز جمعهای که دارای شرایط است بر پا شود، چنانچه بر پا کنندهاش امام(علیه السلام) یا نمایندۀ خاصّ ایشان باشد، حضور و شرکت در آن واجب است (یعنی فرد مخیّر نیست که بین نماز جمعه یا نماز ظهر هر کدام را که خواست انتخاب کند، بلکه لازم است در نماز جمعه شرکت نماید؛ به عبارت دیگر نماز جمعه در آن زمان، واجب تعیینی است)؛ مگر مواردی که در مسألۀ بعد ذکر میشود؛
امّا اگر برگزار کننده، امام(علیه السلام) یا نماینده خاصّ ایشان نباشد، مثل عصر غیبت امام عصر(عجل الله تعالی فرجه)، حضور و شرکت در نماز جمعه واجب (تعیینی) نیست.
المسائل المنتخبه
قبل از مساله ۱۷۶
وهی رکعتان کصلاة الصبح، وتجب قبلها خطبتان یلقیهما الإمام، ففی الأولی منهما یقوم ویحمد الله ویثنی علیه ویوصی بتقوی الله ویقرأ سورة قصیرة من الکتاب العزیز ثُمَّ یجلس قلیلاً، وفی الثانیة یقوم ویحمد الله ویثنی علیه ویصلّی علی محمّد (صلّی الله علیه وآله) وعلی أئمة المسلمین، والأحوط استحباباً أن یضمّ إلی ذلک الاستغفار للمؤمنین والمؤمنات.
مسألة ۱۷۷: صلاة الجمعة واجبة تخییراً، ومعنی ذلک: أن المکلّف یوم الجمعة مخیر بین الإتیان بصلاة الجمعة علی النحو الذی تتوفّر فیه شروطها الآتیة وبین الإتیان بصلاة الظهر، ولکنّ الإتیان بالجمعة أفضل، فإذا أتی بها بشروطها أجزأت عن الظهر.
مسألة ۱۸۳: إذا أقیمت الجمعة فی بلد واجدة للشروط فإن کان من أقامها الإمام (علیه السلام) أو من یمثله وجب الحضور فیها تعییناً، وإن کان غیره لم یجب الحضور، بل یجوز الإتیان بصلاة الظهر ولو فی أوّل وقتها.
منهاج الصالحین
ج۱ قبل از مساله ۹۵۳
صلاة الجمعة رکعتان، کصلاة الصبح، وتمتاز عنها بخطبتین قبلها، ففی الأُولی منهما یقوم الإمام ویحمد الله ویثنی علیه ویوصی بتقوی الله تعالی ویقرأ سورة قصیرة من الکتاب العزیز ثُمَّ یجلس قلیلاً، وفی الثانیة یقوم ویحمد الله تعالی ویثنی علیه ویصلّی علی محمّد (صلّی الله علیه وآله) وعلی أئمّة المسلمین (علیهم السلام) والأحوط الأولی أن یضمّ إلی ذلک الاستغفار للمؤمنین والمؤمنات.
ج۱، مسألة ۹۵۴: صلاة الجمعة واجبة تخییراً، ومعنی ذلک أنّ المکلّف یوم الجمعة مخیر بین الإتیان بصلاة الجمعة علی النحو الذی تتوفّر فیه شرائطها الآتیة وبین الإتیان بصلاة الظهر ولکن الإتیان بالجمعة أفضل، فإذا أتی بها مع الشرائط أجزأت عن الظهر .
ج۱، مسألة ۹۵۶: إذا أقیمت الجمعة فی بلدٍ واجدة للشرائط فإن کان مَنْ أقامها هو الإمام المعصوم (علیه السلام) أو من یمثله وجب الحضور فیها تعییناً، وإن کان غیره لم یجب الحضور، بل یجوز الإتیان بصلاة الظهر .