شرایط مجتهد و مرجع تقلید
طبق نظر آیت الله سیستانی:
مجتهدی که انسان می‌خواهد اعمالش را طبق نظر او انجام دهد، باید:
۱. مرد باشد
۲. عاقل باشد
۳. بالغ باشد
۴. حلالزاده باشد
۵. عادل باشد
۶. دوازده‌امامی باشد
۷. زنده باشد (در تقلید ابتدایی)
۸. حافظه‌اش از مقدار متعارف کمتر نباشد
۹. مجتهد مطلق باشد (در همۀ ابواب فقه) ≠ «مجتهد متجزی»
۱۰. دنیاپرست نباشد
۱۱. اعلم باشد
استفتائات
سؤال: آیا آگاه به زمانه بودن جزو شرایط مرجع تقلید می‌باشد؟
جواب: چنین شرطی جزو شرایط مرجع تقلید نمی‌باشد.
سؤال: اگر خانمی به درجه اجتهاد برسد، آیا جایز است از مجتهد دیگری تقلید کند؟ و آیا دیگران می‌توانند از او تقلید کنند؟
جواب: در صورتی که خود را اعلم تشخیص بدهد، لازم است طبق نظر خود عمل کند؛ اما دیگران نمی‌توانند از وی تقلید نمایند.
منابع فقهی
توضیح المسائل
مسأله ۲ . تقلید در احکام: عمل کردن به دستور مجتهد است. و از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد، بالغ، عاقل، شیعه دوازده امامی، حلالزاده، زنده و عادل باشد....
رساله جامع
ج۱، مسأله ۶. «تقلید در احکام» به معنای عمل کردن به دستور مجتهد است و از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد، بالغ، عاقل، شیعۀ دوازده امامی، حلالزاده، عادل و زنده[۱] باشد و حافظه‌اش از مقدار متعارف کمتر نباشد.
المسائل المنتخبة
مسألة ۱۱: یجوز تقلید من اجتمعت فیه أمور:
۱- البلوغ.
۲- العقل.
۳- الرجولة.
۴- الإیمان، بمعنی أن یکون اثنی عشریاً.
۵- العدالة.
۶- طهارة المولد
۷- الضبط، بمعنی أن لا یقلّ ضبطه عن المتعارف.
۸- الاجتهاد.
۹- الحیاة، علی تفصیل سیأتی.
منهاج الصالحین
ج۱، مسألة ۶: یجوز تقلید من اجتمعت فیه أُمور: البلوغ، والعقل، والإیمان، والذکورة، والاجتهاد، والعدالة، وطهارة المولد، والضبط بالمقدار المتعارف، والحیاة علی التفصیل الآتی.
عروة الوثقی
ج۱، [۲۲] مسألة ۲۲: یشترط فی المجتهد أمور[۲]: البلوغ، والعقل، والإِیمان، والعدالة، والرجولیة، والحرّیة علی قول ، وکونه مجتهداً مطلقاً فلا یجوز تقلید المتجزّی، والحیاة فلا یجوز تقلید المیت ابتداء، نعم یجوز البقاء کما مر، وأن یکون أعلم فلا یجوز علی الأحوط تقلید المفضول مع التمکن من الأفضل، وأن لا یکون متولداً من الزنا، وأن لا یکون مقبلا علی الدنیا وطالباً لها مکبّاً علیها مجدّاً فی تحصیلها، ففی الخبر (( من کان من الفقهاء صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً لهواه، مطیعاً لأمر مولاه، فللعوام أن یقلدوه )) .