مجتهد مطلق و متجزی

احکام مربوط به تجزی در اجتهاد

تعریف مجتهد مطلق و مجتهد متجزی

مجتهد مطلق شخصی است که در همۀ ابواب فقهی مجتهد است.

مجتهد متجزی شخصی است که در یک یا چند باب فقهی به اجتهاد رسیده است.

وظیفه مجتهد متجزی در تقلید

مجتهد مطلق در همۀ مسائل شرعی یا از دیدگاه خود پیروی کرده یا بر اساس احتیاط عمل می‌نماید.

مجتهد متجزی در مسائلی که توانِ استنباط آن را دارد، می‌تواند یا طبق فتوای خود عمل کند یا احتیاط نماید، و در غیر آن مسائل، می‌تواند از مجتهد دیگر تقلید کرده یا احتیاط نماید.

وظیفه مکلف در تقلید از مجتهد متجزی

افراد غیر مجتهد، لازم است اعمالشان مطابق فتوای مجتهد اعلم باشد.

منابع فقهی

المسائل المنتخبة

مسألة ۱: المجتهد: مطلق ومتجزّئ.

المجتهد المطلق هو: الذی یتمکن من الاستنباط فی جمیع أنواع الفروع الفقهیة.

المجتهد المتجّزئ هو: القادر علی استنباط الحکم الشرعی فی بعضها دون بعض.

فالمجتهد المطلق یلزمه العمل باجتهاده أو أن یعمل بالاحتیاط، وکذلک المتجزّئ بالنسبة إلی الموارد التی یتمکن فیها من الاستنباط، وأمّا فیما لا یتمکن فیه من الاستنباط فحکمه حکم غیر المجتهد، فیتخیر فیه بین التقلید والعمل بالاحتیاط.

منهاج الصالحین

ج۱، مسألة ۲۲: المتجزّئ فی الاجتهاد یجوز له العمل بفتوی نفسه، بل یجوز لغیره العمل بفتواه إلّا مع العلم بمخالفة فتواه لفتوی الأعلم، أو فتوی من یساویه فی العلم - علی تفصیل علم ممّا سبق - وینفذ قضاؤه ولو مع وجود الأعلم إذا عرف مقداراً معتدّاً به من الأحکام التی یتوقّف علیها القضاء.

عروة الوثقی

ج۱، [۲۲] مسألة ۲۲: یشترط فی المجتهد أمور : البلوغ، والعقل، والإِیمان، والعدالة، والرجولیة، والحرّیة  علی قول ، وکونه مجتهداً مطلقاً فلا یجوز تقلید المتجزّی، والحیاة فلا یجوز تقلید المیت ابتداء، نعم یجوز البقاء کما مر، وأن یکون أعلم فلا یجوز  علی الأحوط  تقلید المفضول مع التمکن من الأفضل، وأن لا یکون متولداً من الزنا، وأن لا یکون مقبلا علی الدنیا وطالباً لها مکبّاً علیها مجدّاً فی تحصیلها، ففی الخبر (( من کان من الفقهاء صائناً لنفسه، حافظاً لدینه، مخالفاً لهواه، مطیعاً لأمر مولاه، فللعوام أن یقلدوه )) .