استفراغ و قی‌کردن روزه‌دار

از ویکی احکام

طبق نظر آیت الله سیستانی:

اگر روزه‌دار عمداً قی و استفراغ کند روزه‌اش باطل می‌شود (هرچند به دلیل بیماری یا نجات از مسمومیت و مانند آن باشد).

البته قی‌کردن سهوی و بدون اختیار و همچنین آروغ‌زدن روزه را باطل نمی‌کند.

خوردن هر نوع غذا و آشامیدنی در سحر بی‌اشکال است؛ گرچه مکلف بداند باعث استفراغ در طول روز می‌شود.

نکته: قی، استفراغ، بالاآوردن، حالت تهوع، انگشت در حلق بردن، همگی تقریباً به یک معنا اشاره دارد.

استفتائات

منابع فقهی

توضیح المسائل

۸ ـ قی کردن (استفراغ کردن)

مسأله ۱۶۱۶ ـ هرگاه روزه‌دار عمداً قی کند اگرچه به واسطه مرض و مانند آن ناچار باشد، روزه‌اش باطل می‌شود. ولی اگر سهواً یا بی‌اختیار قی کند، اشکال ندارد.

مسأله ۱۶۱۷ ـ اگر در شب چیزی بخورد که می‏داند به واسطه خوردن آن، در روز بی‌اختیار قی می‏کند، روزه‌اش صحیح است.

مسأله ۱۶۱۸ ـ اگر روزه‏دار بتواند از قی کردن خودداری کند، چنانچه خود به خود انجام شده است ـ به گونه‌‌ای که عرفاً نگویند فرد، خودش را وادار به قی کردن نموده ـ لازم نیست از آن جلوگیری کند و روزه‏اش صحیح می‌باشد.

مسأله ۱۶۲۱ ـ اگر یقین داشته باشد که به واسطه آروغ زدن، چیزی از گلو بیرون می‏آید، چنانچه طوری باشد که بر آن قی کردن صدق کند، نباید عمداً آروغ بزند. ولی اگر یقین نداشته باشد اشکال ندارد.

مسأله ۱۶۲۲ ـ اگر آروغ بزند و چیزی در گلو یا دهانش بیاید، باید آن را بیرون بریزد، و اگر بی‌اختیار فرو رود، روزه‌اش صحیح است.

رساله جامع

مسأله ۱۲۹. هر گاه روزه‌دار عمداً قی (استفراغ) کند، هرچند به دلیل بیماری یا برای نجات از مسمومیّت و مانند آن ناچار به این کار باشد، روزه‌اش باطل می‌شود؛ ولی اگر سهواً یا بی‌‌اختیار قی کند، روزه‌اش صحیح است.

مسأله ۱۳۰. اگر فرد در شب هنگام چیزی بخورد که می‌داند به علّت خوردن آن، در روز بی‌‌اختیار قی می‌کند، روزه‌اش صحیح است.

مسأله ۱۳۱. اگر روزه‌دار بتواند از قی کردن خودداری کند، چنانچه قی خود به خود انجام شده - به گونه‌‌ای که عرفاً نگویند فرد، خودش را وادار به قی کردن نموده - لازم نیست از آن جلوگیری کند و روزه‌اش صحیح می‌باشد.

مسأله ۱۳۴. اگر روزه‌دار بداند به علّت آروغ زدن، چیزی از گلو بیرون می‌آید، چنانچه طوری باشد که عرفاً بر آن، قی کردن صدق کند، نباید عمداً آروغ بزند؛ ولی اگر نداند، اشکال ندارد.

مسأله ۱۳۵. اگر فرد آروغ بزند و چیزی در فضای دهانش بیاید، باید آن را بیرون بریزد و اگر بی‌‌اختیار فرو رود، روزه‌اش صحیح است و چنانچه عمداً آن را فرو ببرد، بنابر احتیاط واجب روزه‌اش باطل می‌شود.

بنابراین، چنانچه مثلاً در روزۀ ماه رمضان چنین کند، باید روزۀ آن روز را به قصد قربت مطلقه [پ: یعنی خصوص روزه واجب را نیّت نکند؛ بلکه از مبطلات روزه پرهیز کند و قصدش از این کار به‌طور کلّی، قربةً إلی الله باشد.] به پایان برده و قضای آن را هم به‌جا آورد و باید بنابر احتیاط واجب کفّاره هم بدهد.

شایان ذکر است، اگر با آروغ زدن، شیئی در دهان فرد بیاید که خوردن آن حرام است - مثل خون یا غذایی که از صورت غذا بودن خارج شده، به گونه‌ای که عرفاً از خبائث محسوب شده - و عمداً آن را فرو برد، همین حکم در مورد آن جاری است، ولی احتیاط مستحب است در این صورت کفّارۀ جمع بدهد.

المسائل المنتخبه

قبل از مساله 509

التاسع من المفطرات: تعمّد القیء ولو للضرورة. ویجوز التجشّؤ للصائم وإن احتمل خروج شیء من الطعام أو الشراب معه، والأحوط لزوماً ترک ذلک مع الیقین بخروجه ما لم یصدق علیه التقیؤ، وإلّا فلا یجوز.

(مسألة ۵۰۹): لو خرج شیء من الطعام أو الشراب بالتجشّؤ أو بغیره إلی حلق الصائم قهراً فابتلعه ثانیاً بطل صومه علی الأحوط لزوماً.

منهاج الصالحین

بعد از مساله 1007

العاشر : تعمّد القیء وإن کان لضرورة من علاج مرض ونحوه، ولا بأس بما کان سهواً أو من غیر اختیار .

مسألة ۱۰۰۸: یجوز التجشّؤ للصائم وإن احتمل خروج شیء من الطعام أو الشراب معه، والأحوط لزوماً ترک ذلک مع الیقین بخروجه ما لم‏ یصدق علیه التقیؤ وإلّا فلا یجوز .

مسألة ۱۰۰۹: إذا خرج بالتجشّؤ شیء ثُمَّ نزل من غیر اختیار لم یکن مبطلاً، وأمّا إذا وصل إلی فضاء الفم فابتلعه اختیاراً بطل صومه وعلیه الکفّارة علی الأحوط لزوماً فیهما.

مسألة ۱۰۱۱: إذا ابتلع فی اللیل ما یجب قیؤه فی النهار بطل صومه إذا تقیأ، أو لم ‏یکن عازماً علی ترک التقیؤ - مع الالتفات إلی کونه مانعاً عن صحّة الصوم - فی الوقت الذی لا یجوز تأخیر النیة إلیه اختیاراً المختلف باختلاف أنحاء الصوم کما تقدّم فی المسألة (۹۷۶)، ولا فرق فی ذلک کلّه بین ما إذا انحصر إخراج ما ابتلعه بالقیء وعدم الانحصار به.

عروه الوثقی

بعد از مساله 2451

العاشر : تعمد القیء وإن کان للضرورة من رفع مرض أو نحوه ولا بأس بما کان سهوا أو من غیر اختیار، والمدار علی الصدق العرفی فخروج مثل النوات أو الدود لا یعد منه.

[ ۲۴۵۲ ] مسألة ۶۹ : لو خرج بالتجشؤ شیء ثم نزل من غیر اختیار لم یکن مبطلا، ولو وصل إلی فضاء الفم فبلعه اختیارا بطل صومه (۱۳۵۳) وعلیه القضاء والکفارة، بل تجب کفارة الجمع (۱۳۵۴) إذا کان حراما من جهة خباثته أو غیرها.

(۱۳۵۳) (بطل صومه) : بطلانه ما لم یخرج خارج الفم مبنی علی الاحتیاط ومنه یظهر حکم الکفارة .

(۱۳۵۴) (تجب کفارة الجمع) : سیأتی عدم ثبوتها فی الإفطار بالمحرم .

[ ۲۴۵۳ ] مسألة ۷۰ : لو ابتلع فی اللیل ما یجب علیه قیؤه فی النهار فسد صومه (۱۳۵۵) إن کان الإخراج منحصرا فی القیء، وإن لم یکن منحصرا فیه لم یبطل إلا إذا اختار القیء مع إمکان الإخراج بغیره، ویشترط أن یکون مما یصدق القیء علی إخراجه وأما لو کان مثل دُرِّة أو بُندُقة أو درهم أو نحوها مما لا یصدق معه القیء لم یکن مبطلا.

(۱۳۵۵) (فسد صومه) : إن تقیأ أو لم یکن عازماً علی ترک التقیء ـ مع الالتفات الی کونه مانعاً عن صحة الصوم ـ فی وقت لا یجوز تأخیر النیة الیه اختیاراً المختلف باختلاف انحاء الصوم.

[ ۲۴۵۴ ] مسألة ۷۱ : إذا أکل فی اللیل ما یعلم أنه یوجب القیء فی النهار من غیر اختیار فالأحوط القضاء (۱۳۵۶).

(۱۳۵۶) (فالأحوط القضاء) : والأظهر عدم وجوبه.

[ ۲۴۵۵ ] مسألة ۷۲ : إذا ظهر أثر القیء وأمکنه الحبس والمنع وجب (۱۳۵۷) إذا لم یکن حرج وضرر.

(۱۳۵۷) (وجب) : الأظهر عدم وجوبه وعدم البطلان بترکه فیما إذا کان القیء حادثا باقتضاء الطبع إیاه علی نحو لا یصدق أنه أکره نفسه علیه.

[ ۲۴۵۷ ] مسألة ۷۴ : یجوز للصائم التجشؤ اختیارا وإن احتمل خروج شیء من الطعام معه، وأما إذا علم بذلک فلا یجوز (۱۳۶۰).

(۱۳۶۰) (فلا یجوز) : مع صدق التقیأ علیه.

[ ۲۴۶۰ ] مسألة ۷۷ : قیل : یجوز للصائم أن یدخل اصبعه فی حلقه ویخرجه عمداً، وهو مشکل (۱۳۶۸)مع الوصول إلی الحد فالأحوط الترک.

(۱۳۶۸) (وهو مشکل) : لا إشکال فیه .

[ ۲۴۶۱ ] مسألة ۷۸ : لا بأس بالتجشؤ القهری (۱۳۶۹) وإن وصل معه الطعام إلی فضاء الفم ورجع، بل لا بأس بتعمد التجشؤ ما لم یعلم أنه یخرج معه شیء من الطعام، وإن خرج بعد ذلک وجب إلقاؤه، ولو سبقه الرجوع إلی الحلق لم یبطل صومه وإن کان الأحوط القضاء.

(۱۳۶۹) (لا بأس بالتجشؤ القهری) : تقدم الکلام فی هذه المسألة .