تعیین نیت روزه واجب

طبق نظر آیت الله سیستانی:

روزه ماه رمضان به تعیین نیازی ندارد؛ لذا اگر ندانسته یا از روی فراموشی روزۀ دیگری را قصد کرد، روزۀ ماه رمضان حساب می‌شود.

اما اگر مکلف در غیر ماه رمضان بخواهد روزه بگیرد، باید معین کند که مثلاً روزۀ قضای ماه رمضان می‌گیرد یا روزۀ کفاره یا روزه مستحبی.

نکته: در روزه نذر و قسم و عهد معیّن نیازی به تعیین نیست و همینکه آن روز، روزه باشد کافی است.

---

همسو: نیت روزه

منابع فقهی

توضیح المسائل

مسئله ۱۵۳۴. اگر بخواهد روزه قضا یا کفاره بگیرد باید آن را معین نماید، مثلاً نیت کند که روزه قضا یا روزه کفاره می‏گیرم، ولی در ماه رمضان لازم نیست نیت کند که روزه ماه رمضان می‏گیرم، بلکه اگر نداند ماه رمضان است، یا فراموش نماید و روزه دیگری را نیت کند، روزه ماه رمضان حساب می‌شود. و در روزه نذر و مانند آن، قصد نذر لازم نیست.

مسئله ۱۶۶۸. اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند روزه‌ای را که می‏گیرد قضای کدام ماه رمضان است، قضای آخرین سال حساب نمی‏شود که کفاره تأخیر از او ساقط شود.

رساله جامع

ج۲، مسئله ۴۲. اگر انسان بخواهد روزۀ قضا یا کفّاره بگیرد، باید آن را معیّن نماید؛ مثلاً نیّت کند که روزۀ قضا یا روزه کفّاره می‌گیرم؛

ولی در ماه رمضان، لازم نیست نیّت کند که روزۀ ماه رمضان می‌گیرم، بلکه اگر نداند ماه رمضان است یا فراموش نماید و روزۀ دیگری را نیّت کند، روزۀ ماه رمضان حساب می‌شود و در روزۀ نذر و مانند آن، قصد وفا به نذر لازم نیست.

المسائل المنتخبه

مسألة ۴۸۵: کما تعتبر النیة فی صیام شهر رمضان تعتبر فی غیره من الصوم الواجب کصوم الکفّارة والنذر والقضاء والصوم نیابة عن الغیر. ولو کان علی المکلّف أقسام من الصوم الواجب وجب علیه التعیین زائداً علی قصد القربة. نعم، لا حاجة إلی التعیین فی شهر رمضان لأن الصوم فیه متعین بنفسه.

منهاج الصالحین

ج۱، مسألة ۹۷۱: لا یجب قصد الوجوب والندب ولا الأداء ولا غیر ذلک من صفات الأمر والمأمور به، نعم إذا کان النوع المأمور به قصدیاً کالقضاء والکفّارة - علی ما سیأتی - لزم قصده، ولکن یکفی فیه القصد الإجمالی کالقصد إلی المأمور به بالأمر الفعلی مع وحدة ما فی الذمّة.

ج۱، مسألة ۹۷۲: یعتبر فی القضاء قصده، ویتحقّق بقصد کون الصوم بدلاً عمّا فات، ویعتبر فی القضاء عن الغیر قصد النیابة عنه فی ذلک بإتیان العمل مطابقاً لما فی ذمّته بقصد تفریغها، ویکفی فی وقوعه عن نفسه عدم قصد النیابة عن الغیر، وإذا کان ما فی ذمّته واحداً مردّداً بین کونه القضاء عن نفسه أو عن غیره کفاه القصد الإجمالی.

عروه الوثقی

قبل از مساله ۲۳۶۰

فصل فی النیة

یجب فی الصوم القصد إلیه مع القربة والإخلاص کسائر العبادات ، ولا یجب الإخطار بل یکفی الداعی، ویعتبر فیماعدا شهر رمضان حتی الواجب المعین أیضاً القصد إلی نوعه من الکفارة أو القضاء أو النذر مطلقا کان أو مقیدا بزمان معین، من غیر فرق بین الصوم الواجب والمندوب، ففی المندوب أیضاً یعتبر تعیین نوعه من کونه صوم أیام البیض مثلا أو غیرها من الأیام المخصوصة، فلا یجزئ القصد إلی الصوم مع القربة من دون تعیین النوع، من غیر فرق بین ما إذا کان ما فی ذمته متحدا أو متعددا، ففی صورة الاتحاد أیضاً یعتبر تعیین النوع، ویکفی التعیین الإجمالی کأن یکون ما فی ذمته واحدا فیقصد ما فی ذمته وإن لم یعلم أنه من أی نوع وإن کان یمکنه الاستعلام أیضاً، بل فیما إذا کان ما فی ذمته متعددا أیضاً یکفی التعیین الإجمالی کأن ینوی ما اشتغلت ذمته به أولا أو ثانیا أو نحو ذلک، وأما فی شهر رمضان فیکفی قصد الصوم وإن لم ینو کونه من رمضان، بل لو نوی فیه غیره جاهلا أو ناسیا له أجزأ عنه، نعم إذا کان عالما به وقصد غیره لم یجزئه کما لا یجزئ لما قصده أیضاً، بل إذا قصد غیره عالما به مع تخیل صحة الغیر فیه ثم علم بعدم الصحة وجدد نیته قبل الزوال لم یجزئه أیضاً ، بل الأحوط عدم الإجزاء إذا کان جاهلا بعدم صحة غیره فیه، وإن لم یقصد الغیر أیضاً بل قصد الصوم فی الغد مثلا فیعتبر فی مثله تعیین کونه من رمضان، کما أن الأحوط فی المتوخی -أی المحبوس الذی اشتبه علیه شهر رمضان وعمل بالظن  أیضاً ذلک أی اعتبار قصد کونه من رمضان، بل وجوب ذلک لا یخلو عن قوة.

[ ۲۳۶۶ ] مسألة ۷: إذا نذر صوم یوم بعینه لا تجزئه نیة الصوم بدون تعیین أنه للنذر ولو إجمالا کما مر، ولو نوی غیره فإن کان مع الغفلة عن النذر صح، وإن کان مع العلم والعمد ففی صحته إشکال.

[ ۲۳۶۷ ] مسألة ۸: لو کان علیه قضاء رمضان السنة التی هو فیها وقضاء رمضان السنة الماضیة لا یجب علیه تعیین أنه من أی منهما، بل یکفیه نیة الصوم قضاءاً ، وکذا إذا کان علیه نذران کل واحد یوم أو أزید، وکذا إذا کان علیه کفارتان غیر مختلفتین فی الآثار.