باقیماندن بر حیض در ماه رمضان و غیر آن
باقیماندن عمدی بر حیض و نفاس
طبق نظر آیت الله سیستانی:
در ماه رمضان و قضای آن، زنی که پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود، باید تا قبل از اذان صبح غسل حیض یا نفاس را انجام دهد و اگر برای غسل وقت ندارد، باید تیمم کند.
و چنانچه در ماه رمضان عمداً به وظیفه‌اش (غسل یا تیمم) عمل نکند، باید آن روز را امساک کند و قضا و کفاره نیز بر او واجب می‌شود. (بنابر احتیاط واجب)
اما در غیر ماه رمضان و قضای آن (مثل روزه‌های مستحبی و نذری) باقیماندن بر حیض و نفاس روزه را باطل نمی‌کند.
همسو: بقاء بر جنابت
فراموشی غسل حیض و نفاس
اگر زن غسل حیض یا نفاس را فراموش کند، روزه‌هایی که گرفته صحیح است.
آگاهی از بطلان غسل در طول روز
زنی که قبل از اذان صبح غسل حیض یا نفاس را انجام داده، اگر در طول روز متوجه باطل‌بودن غسلش شود (مثلاً ببیند مانعی در اعضای غسل وجود داشته)، روزۀ آن روز صحیح است و قضا ندارد.
استفتائات
منابع فقهی
توضیح المسائل
مسأله ۱۶۱۰ ـ اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود، یا در بین روز خون حیض یا نفاس ببیند، اگرچه نزدیک مغرب باشد، روزه او باطل است.
مسأله ۱۶۱۲ ـ اگر زن پیش از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و در غسل کوتاهی کند و تا اذان غسل نکند، و در تنگی وقت تیمم هم نکند ـ چنانچه گذشت ـ روزه آن روز را باید تمام کند و قضا نماید، ولی چنانچه کوتاهی نکند مثلاً منتظر باشد که حمام زنانه شود، اگرچه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند، و در تیمم کردن کوتاهی نکند، روزه او صحیح است.
رساله جامع
مسأله ۱۱۵. باقیماندن غیر عمدی بر حیض یا نفاس تا اذان صبح در ماه مبارک رمضان اشکال ندارد. بنابراین، هر گاه زن در شب ماه رمضان پیش از اذان صبح در واقع پاک شده باشد، ولی خودش با یقین یا اطمینان به اینکه هنوز پاک نشده، غسل ننماید و پس از اذان صبح، مثلاً بین‌الطّلوعَیْن متوجّه شود، باید روزه بگیرد و روزه‌اش صحیح است.
مسأله ۱۲۲. اگر زن قبل از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود، ولی بخوابد و در انجام غسل کوتاهی کرده و تا اذان غسل نکند و در تنگی وقت تیمّم هم ننماید، باید روزۀ آن روز را تمام کند و بنابر احتیاط واجب، آن را به نیّت قربت مطلقه انجام دهد. سپس روزۀ آن روز را به معنایی در مسألۀ «۱۱۴» ذکر شد، قضا کند؛
ولی چنانچه کوتاهی نکند، هرچند سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند و در تیمّم کردن نیز کوتاهی نکند، روزۀ او صحیح است. بنابراین، احکام خاصّی که برای خواب اول و دوم و بیشتر، برای فرد جنب بیان شد، در مورد فرد حائض و نفساء، جاری نیست.
مسأله ۱۲۳. اگر زن قبل از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و وظیفه‌اش به علّت کمی وقت یا ضرر داشتن آب و مانند آن تیمّم باشد، واجب است تیمّم کند، ولی بعد از انجام تیمّم لازم نیست تا اذان صبح بیدار بماند و می‌تواند بخوابد.
مسأله ۱۲۶. اگر زنی که حائض بوده بعد از اذان صبح ماه رمضان از خواب بیدار شود و ملتفت شود از حیض پاک شده است و شک نماید قبل از اذان صبح از حیض پاک شده یا بعد از آن، روزۀ آن روز بر وی واجب نیست و باید قضای آن را انجام دهد؛
امّا اگر زن در بین روزی که روزه گرفته شک نکند و بعد از اذان مغرب شک نماید که قبل از اذان صبح از حیض پاک شده یا بعد از آن، روزۀ آن روز وی صحیح است.
مسأله ۱۲۷. اگر زن حائض قبل از اذان صبح ماه رمضان احتمال عقلایی دهد که از خون حیض پاک شده، باید در صورت امکان به کیفیّتی که در جلد اول، مبحث «حیض»، مسألۀ «۶۰۰» بیان شد استبراء نماید و نمی‌تواند در صورت شک، بدون استبراء بنا بر باقی بودن حیض بگذارد و غسل حیض یا تیمّم بدل از غسل حیض که در فرض پاک شدن از حیض، برای ورود به صبح، واجب است را ترک نماید.
در صورت مذکور، چنانچه عمداً و بدون عذر استبراء را ترک نماید و بعد از اذان صبح خود را پاک ببیند و نداند پاکی از حیض بعد از اذان صبح حاصل شده یا قبل از آن، لازم است احتیاط نماید به اینکه آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را نیز انجام دهد - با توضیحی که در مسألۀ «۱۱۴» ذکر شد - و بنابر احتیاط واجب کفّارۀ بقای عمدی بر حیض نیز بر عهدۀ وی ثابت می‌شود.
شایان ذکر است، حکم مذکور در مورد زن نفساء نیز جاری می‌شود.
امّا اگر چنین زنی توانایی استبراء نداشته یا اطمینان داشته که در باطن تا اذان صبح از حیض پاک نمی‌شود و بعد از اذان صبح خود را پاک ببیند و نداند پاکی از حیض بعد از اذان صبح حاصل شده یا قبل از آن، حکمی که در مسألۀ قبل بیان شد در مورد وی جاری می‌شود.
منهاج الصالحین
مسألة ۹۹۸: حدث الحیض والنفاس کالجنابة فی أنّ تعمّد البقاء علیهما مبطل للصوم فی شهر رمضان[۱] بل ولقضائه علی الأحوط لزوماً دون غیرهما، وإذا حصل النَّقاء فی وقت لا یسع الغسل ولا التیمّم أو لم تعلم بنقائها حتّی طلع الفجر صحّ صومها.
عروه الوثقی
بعد از مساله 2431
الثامن : البقاء علی الجنابة عمدا إلی الفجر الصادق فی صوم شهر رمضان (۱۳۳۰)، أو قضائه دون غیرهما من الصیام الواجبة والمندوبة علی الأقوی.
.... وأما لو طهرت قبل الفجر فی زمان لا یسع الغسل ولا التیمم أو لم تعلم بطهرها فی اللیل حتی دخل النهار فصومها صحیح واجبا کان أو ندبا علی الأقوی.
(۱۳۳۰) (فی صوم شهر رمضان) : لا إشکال فی وجوب إتمامه کما یجب قضاؤه أیضاً، ولکن فی کون القضاء من جهة فساد الصوم أو عقوبة وجهان فلا یترک مراعاة ما یقتضیه الاحتیاط فی النیة.
- ↑ یجری فیهما ما تقدّم فی تعمّد البقاء علی الجنابة.