باقیماندن بر حیض در ماه رمضان و غیر آن
باقیماندن عمدی بر حیض و نفاس
طبق نظر آیت الله سیستانی:
روزه زن در ایام حیض و نفاس صحیح نیست، هرچند لحظاتی از روز حائض یا نفساء باشد، حال اگر در ماه رمضان و قضای آن، زنی که پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود، باید تا قبل از اذان صبح غسل حیض یا نفاس را انجام دهد و اگر برای غسل وقت ندارد، باید تیمم کند.
و چنانچه در ماه رمضان عمداً به وظیفهاش (غسل یا تیمم) عمل نکند، باید آن روز را امساک کند و قضا و کفاره افطار عمد نیز بر او واجب میشود. (بنابر احتیاط واجب)
اما در غیر ماه رمضان و قضای آن (مثل روزههای مستحبی و نذری) باقیماندن بر حیض و نفاس روزه را باطل نمیکند.
همسو: بقاء بر جنابت •
فراموشی غسل حیض و نفاس
اگر زن غسل حیض یا نفاس را فراموش کند، روزههایی که گرفته صحیح است.
آگاهی از بطلان غسل در طول روز
زنی که قبل از اذان صبح غسل حیض یا نفاس را انجام داده، اگر در طول روز متوجه باطلبودن غسلش شود (مثلاً ببیند مانعی در اعضای غسل وجود داشته)، روزۀ آن روز صحیح است و قضا ندارد.
استفتائات
منابع فقهی
توضیح المسائل
مسئله ۱۶۰۶. اگر زن در شب ماه رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند، و اگر وظیفهاش تیمم است و تیمم ننماید، روزه آن روز را باید تمام کند و قضای آن را نیز بگیرد. و در روزه قضای ماه رمضان اگر عمداً غسل و تیمم را ترک کند بنا بر احتیاط واجب نمیتواند آن روز را روزه بگیرد.
مسئله ۱۶۰۷. زنی که در شب ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شده، اگر عمداً غسل نکند تا وقت تنگ شود، باید تیمم نماید، و روزه آن روزش صحیح است.
مسئله ۱۶۰۸. اگر زن پیش از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و برای غسل وقت نداشته باشد، باید تیمم نماید، ولی لازم نیست تا اذان صبح بیدار بماند. و همچنین است حکم جنب در صورتی که وظیفهاش تیمم باشد.
مسئله ۱۶۰۹. اگر زن نزدیک اذان صبح در ماه مبارک رمضان از حیض یا نفاس پاک شود، و برای هیچکدام از غسل و تیمم وقت نداشته باشد، روزهاش صحیح است.
مسئله ۱۶۱۰. اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود، یا در بین روز خون حیض یا نفاس ببیند، اگرچه نزدیک مغرب باشد، روزه او باطل است.
مسئله ۱۶۱۱. اگر زن غسل حیض یا نفاس را فراموش کند، و بعد از یک روز یا چند روز یادش بیاید، روزههایی که گرفته صحیح است.
مسئله ۱۶۱۲. اگر زن پیش از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و در غسل کوتاهی کند و تا اذان غسل نکند، و در تنگی وقت تیمم هم نکند چنانچه گذشت روزه آن روز را باید تمام کند و قضا نماید، ولی چنانچه کوتاهی نکند مثلاً منتظر باشد که حمام زنانه شود، اگرچه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند، و در تیمم کردن کوتاهی نکند، روزه او صحیح است.
رساله جامع
ج۲، مسئله ۱۱۳. زنی که در شب ماه مبارک رمضان از حیض یا نفاس پاک شده است قبل از اذان صبح ماه مبارک رمضان باید غسل کند یا چنانچه وظیفهاش تیمّم است تیمّم کند و توضیح احکام باقیماندن بر حیض یا نفاس در اقسام مختلف روزه در مسائل بعد ذکر میشود.
ج۲، مسئله ۱۱۴. اگر زن در شب ماه رمضان قبل از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند و اگر وظیفهاش تیمّم است تیمّم ننماید، روزۀ آن روز را باید تمام کند و بنابر احتیاط واجب آن را به نیّت قربت مطلقه[۱] انجام دهد، سپس باید در روز دیگری قضای آن را نیز بگیرد و چون معلوم نیست روزۀ آن روز دیگر، قضا است یا عقوبت است، آن روز را نیز به قصد قربت مطلقه روزه بگیرد.
ج۲، مسئله ۱۱۵. باقیماندن غیر عمدی بر حیض یا نفاس تا اذان صبح در ماه مبارک رمضان اشکال ندارد. بنابراین، هر گاه زن در شب ماه رمضان پیش از اذان صبح در واقع پاک شده باشد، ولی خودش با یقین یا اطمینان به اینکه هنوز پاک نشده، غسل ننماید و پس از اذان صبح، مثلاً بینالطّلوعَیْن متوجّه شود، باید روزه بگیرد و روزهاش صحیح است.
ج۲، مسئله ۱۱۶. در روزه قضای ماه رمضان اگر زن عمداً غسل و تیمّم را ترک کند، بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن روز را روزۀ قضا بگیرد و چنانچه غیر عمدی بوده، اشکال ندارد.
ج۲، مسئله ۱۱۷. در غیر روزۀ ماه رمضان و قضای آن، از اقسام روزههای واجب و مستحب، اگر زن عمداً غسل و تیمّم را ترک کند و تا اذان صبح بر حیض یا نفاس باقی بماند اشکال ندارد و میتواند آن روز را روزه بگیرد.
ج۲، مسئله ۱۱۸. اگر زن قبل از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و برای غسل وقت نداشته باشد، باید قبل از اذان صبح تیمّم نماید و در این صورت روزهاش صحیح است. همچنین، اگر وقت وسعت دارد ولی آب برای زن ضرر داشته باشد، وظیفۀ او تیمّم است.
ج۲، مسئله ۱۱۹. زنی که در شب ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شده، اگر عمداً غسل نکند تا وقت تنگ شود، باید تیمّم نماید و در این صورت روزۀ آن روزش صحیح است.
ج۲، مسئله ۱۲۰. اگر زن نزدیک اذان صبح در ماه مبارک رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و برای هیچ کدام از غسل و تیمّم وقت نداشته باشد، روزهاش صحیح است.
ج۲، مسئله ۱۲۱. اگر زن در ماه مبارک رمضان غسل حیض یا نفاس را فراموش کند و بعد از یک یا چند روز یادش بیاید، روزههایی که گرفته صحیح است. بنابراین، مسألۀ «۱۰۱»، شامل غسل حیض یا نفاس نمیشود.
ج۲، مسئله ۱۲۲. اگر زن قبل از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود، ولی بخوابد و در انجام غسل کوتاهی کرده و تا اذان غسل نکند و در تنگی وقت تیمّم هم ننماید، باید روزۀ آن روز را تمام کند و بنابر احتیاط واجب، آن را به نیّت قربت مطلقه انجام دهد. سپس روزۀ آن روز را به معنایی در مسألۀ «۱۱۴» ذکر شد، قضا کند؛
ولی چنانچه کوتاهی نکند، هرچند سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند و در تیمّم کردن نیز کوتاهی نکند، روزۀ او صحیح است. بنابراین، احکام خاصّی که برای خواب اول و دوم و بیشتر، برای فرد جنب بیان شد، در مورد فرد حائض و نفساء، جاری نیست.
ج۲، مسئله ۱۲۳. اگر زن قبل از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و وظیفهاش به علّت کمی وقت یا ضرر داشتن آب و مانند آن تیمّم باشد، واجب است تیمّم کند، ولی بعد از انجام تیمّم لازم نیست تا اذان صبح بیدار بماند و میتواند بخوابد.
ج۲، مسئله ۱۲۶. اگر زنی که حائض بوده بعد از اذان صبح ماه رمضان از خواب بیدار شود و ملتفت شود از حیض پاک شده است و شک نماید قبل از اذان صبح از حیض پاک شده یا بعد از آن، روزۀ آن روز بر وی واجب نیست و باید قضای آن را انجام دهد؛
امّا اگر زن در بین روزی که روزه گرفته شک نکند و بعد از اذان مغرب شک نماید که قبل از اذان صبح از حیض پاک شده یا بعد از آن، روزۀ آن روز وی صحیح است.
ج۲، مسئله ۱۲۷. اگر زن حائض قبل از اذان صبح ماه رمضان احتمال عقلایی دهد که از خون حیض پاک شده، باید در صورت امکان به کیفیّتی که در جلد اول، مبحث «حیض»، مسألۀ «۶۰۰» بیان شد استبراء نماید و نمیتواند در صورت شک، بدون استبراء بنا بر باقی بودن حیض بگذارد و غسل حیض یا تیمّم بدل از غسل حیض که در فرض پاک شدن از حیض، برای ورود به صبح، واجب است را ترک نماید.
در صورت مذکور، چنانچه عمداً و بدون عذر استبراء را ترک نماید و بعد از اذان صبح خود را پاک ببیند و نداند پاکی از حیض بعد از اذان صبح حاصل شده یا قبل از آن، لازم است احتیاط نماید به اینکه آن روز را روزه بگیرد و قضای آن را نیز انجام دهد - با توضیحی که در مسألۀ «۱۱۴» ذکر شد - و بنابر احتیاط واجب کفّارۀ بقای عمدی بر حیض نیز بر عهدۀ وی ثابت میشود.
شایان ذکر است، حکم مذکور در مورد زن نفساء نیز جاری میشود.
امّا اگر چنین زنی توانایی استبراء نداشته یا اطمینان داشته که در باطن تا اذان صبح از حیض پاک نمیشود و بعد از اذان صبح خود را پاک ببیند و نداند پاکی از حیض بعد از اذان صبح حاصل شده یا قبل از آن، حکمی که در مسألۀ قبل بیان شد در مورد وی جاری میشود.
المسائل المنتخبه
مسألة ۵۰۳: البقاء علی حدث الحیض أو النفاس مع التمکن من الغسل أو التیمّم مبطل لصوم شهر رمضان، بل ولقضائه أیضاً علی الأحوط لزوماً، دون غیرهما.
منهاج الصالحین
ج۱، مسألة ۹۹۵: إذا نسی غسل الجنابة لیلاً حتّی مضی یوم أو أیام من شهر رمضان وجب علیه القضاء، ولا یلحق به غیره من الصوم الواجب، وإن کان الإلحاق أحوط استحباباً، کما لا یلحق غسل الحیض والنفاس إذا نسیته المرأة بالجنابة وإن کان الإلحاق أحوط استحباباً.
ج۱، مسألة ۹۹۸: حدث الحیض والنفاس کالجنابة فی أنّ تعمّد البقاء علیهما مبطل للصوم فی شهر رمضان [۲] بل ولقضائه علی الأحوط لزوماً دون غیرهما، وإذا حصل النَّقاء فی وقت لا یسع الغسل ولا التیمّم أو لم تعلم بنقائها حتّی طلع الفجر صحّ صومها.
ج۱، مسألة ۱۰۰۵: لا تلحق الحائض والنفساء بالجنب فیما مرّ، فیصحّ منهما الصوم مع عدم التوانی فی الغسل وإن کان البقاء علی الحدث فی النوم الثانی أو الثالث، وأمّا معه فیحکم بالبطلان وإن کان فی النوم الأوّل.
عروه الوثقی
بعد از مساله ۲۴۳۱
.... وکما یبطل الصوم بالبقاء علی الجنابة متعمدا کذا یبطل بالبقاء علی حدث الحیض والنفاس [۳] إلی طلوع الفجر، فإذا طهرت منهما قبل الفجر وجب علیها الاغتسال أو التیمم، ومع ترکهما عمدا یبطل صومها، والظاهر اختصاص البطلان بصوم رمضان، وإن کان الأحوط إلحاق قضائه [۴] به أیضاً، بل إلحاق مطلق الواجب بل المندوب أیضاً، وأما لو طهرت قبل الفجر فی زمان لا یسع الغسل ولا التیمم أو لم تعلم بطهرها فی اللیل حتی دخل النهار فصومها صحیح واجبا کان أو ندبا علی الأقوی.
[ ۲۴۳۳ ] مسألة ۵۰: الأقوی بطلان صوم شهر رمضان [۵] بنسیان غسل الجنابة لیلا قبل الفجر حتی مضی علیه یوم أو أیام [۶]، والأحوط إلحاق غیر شهر رمضان من النذر المعین ونحوه به وإن کان الأقوی عدمه، کما أن الأقوی عدم إلحاق غسل الحیض والنفاس لو نسیتهما بالجنابة فی ذلک وإن کان أحوط.
[ ۲۴۴۳ ] مسألة ۶۰: ألحق بعضهم الحائض والنفساء بالجنب فی حکم النومات، والأقوی عدم الإلحاق وکون المناط فیهما صدق التوانی فی الاغتسال فمعه یبطل وإن کان فی النوم الأول ومع عدمه لا یبطل وإن کان فی النوم الثانی أو الثالث.
[ ۲۴۴۷ ] مسألة ۶۴: فاقد الطهورین یسقط عنه اشتراط رفع الحدث للصوم فیصح صومه مع الجنابة أو مع حدث الحیض أو النفاس.
- ↑ یعنی خصوص روزۀ واجب را نیّت نکند؛ بلکه از مبطلات روزه پرهیز کند و قصدش از این کار بهطور کلّی، قربةً إلی اللّه باشد.
- ↑ یجری فیهما ما تقدّم فی تعمّد البقاء علی الجنابة.
- ↑ (کذا یبطل بالبقاء علی حدث الحیض والنفاس): الکلام المتقدم فی تعمد البقاء علی الجنابة یأتی فیه أیضا .
- ↑ (الأحوط إلحاق قضائه): لا یترک هذا الاحتیاط .
- ↑ (الأقوی بطلان صوم شهر رمضان): بمعنی وجوب قضائه، فلو نسی الاغتسال لیلا وتذکره بعد طلوع الفجر أتم صومه بنیة القربة المطلقة علی الأحوط وقضاه .
- ↑ (یوم أو أیام): ما لم یتحقق منه غسل شرعی بأی عنوان أو التیمم لأحد مسوغاته مع استمراره .
باطلکنندههای روزه | ||
|---|---|---|
 | ||