روزه مستحبی با داشتن روزه قضا

طبق نظر آیت الله سیستانی:

روزه مستحبی در صورتی صحیح است که مکلف روزه قضا نداشته باشد؛ گرچه روزه کفاره یا استیجاری یا نذر و قضای آن بر عهده‌اش باشد.

نکته: کسی که روزه قضا دارد، می‌تواند روزه استیجاری قطعی بگیرد.

حکم صورت فراموشی

مکلفی که فراموش کرده روزه قضای ماه رمضان دارد و روزه مستحبی گرفته، سه حالت دارد:

۱. اگر قبل از ظهر یادش بیاید، روزه مستحبی‌اش باطل می‌شود؛ اما می‌تواند نیت روزه قضا کند؛

۲. اگر بعد از ظهر یادش بیاید، روزه مستحبی‌اش باطل می‌شود؛ اما بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند نیت روزه قضا کند؛

۳. اگر بعد از مغرب یادش بیاید، روزه مستحبی‌اش صحیح است.

حکم صورت ندانستن

چنانچه مکلف نداند روزه قضا دارد و روزه مستحبی بگیرد، این فرض، حکم صورت فراموشی را دارد.

اما اگر بداند روزه قضا دارد؛ ولی حکم مسئله (یعنی صحیح‌نبودن روزه مستحبی با داشتن روزه قضا) را نداند، چنانچه قبل از اذان ظهر حکم را دانست، روزه مستحبی‌اش باطل می‌شود؛ اما می‌تواند نیت روزه قضا کند و اگر بعد از ظهر حکم را دانست، روزه مستحبی‌اش باطل می‌شود؛ اما بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند نیت روزه قضا کند و اگر بعد از مغرب مسئله را یاد گرفت روزه مستحبی‌اش باطل است.

جدول

---

همسو: نذر روزه با داشتن روزه قضا

منابع فقهی

توضیح المسائل

مسئله ۱۵۴۲.  کسی که برای به‌جا آوردن روزه میتی اجیر شده، یا روزه کفاره دارد، اگر روزه مستحبی بگیرد اشکال ندارد، ولی کسی که روزه قضای ماه رمضان دارد، نمی‌تواند روزه مستحبّی بگیرد هرچند آن روزه مستحبی را نذر کرده باشد، و چنانچه فراموش کند و روزه مستحبّی بگیرد در صورتی که پیش از ظهر یادش بیاید، روزه مستحبی او به هم می‏خورد و می‌تواند نیت خود را به روزه قضا برگرداند، و اگر بعد از ظهر ملتفت شود، روزه او  بنا بر احتیاط  باطل است. و اگر بعد از مغرب یادش بیاید روزه‌اش صحیح است.

رساله جامع

ج۲، مسئله ۲۳۷. کسی که روزۀ قضای ماه رمضان از خودش دارد، نمی‌تواند روزۀ مستحبی بگیردو چنانچه فراموش کند و روزۀ مستحبی بگیرد، در صورتی که بین روز یادش بیاید روزۀ مستحبی او به هم می‌خورد و چنانچه قبل از اذان ظهر است، می‌تواند نیّت روزۀ قضا بنماید و اگر بعد از اذان ظهر متوجّه شود، بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند نیّت روزۀ قضا نماید، امّا اگر بعد از مغرب یادش بیاید، روزۀ مستحبی‌‌اش صحیح می‌باشد.

ج۲، مسئله ۲۳۸. کسی که نمی‌دانسته روزۀ قضا دارد (جهل به موضوع) چنانچه روزۀ مستحبی گرفته، حکم صورت فراموشی - که در مسألۀ قبل بیان شد - در مورد وی جاری می‌شود؛ امّا کسی که نمی‌دانسته با داشتن روزۀ قضا از خودش نمی‌تواند روزۀ مستحبّی بگیرد (جهل به حکم) و بین روز یا بعد از مغرب مسأله را یاد گرفته، روزۀ‌ مستحبی‌اش باطل است.

ج۲، مسئله ۲۳۹. کسی که روزۀ قضای دیگری غیر از قضای ماه مبارک رمضان - مثل قضای روزۀ نذر معین - بر عهده دارد، می‌تواند روزۀ مستحبّی بگیرد.

ج۲، مسئله ۲۴۰. کسی که روزۀ کفّاره دارد، می‌تواند روزۀ مستحبّی بگیرد. همچنین، کسی که برای به‌جا آوردن روزۀ واجب میتّی اجیر شده، چنانچه روزۀ مستحبّی بگیرد اشکال ندارد و نیز کسی که روزۀ قضا یا روزۀ کفّاره از خودش دارد، می‌‌تواند روزۀ قضای استیجاری یا مجّانی برای میّت انجام دهد.

المسائل المنتخبه

مسألة ۴۷۳: یعتبر فی صحّة صوم النافلة أن لا تکون ذمّة المکلّف مشغولة بقضاء شهر رمضان. ولا یضرّ بصحّته أن یکون علیه صوم واجب لإجارة أو قضاء نذر مثلاً أو کفّارة أو نحوها، فیصح منه صوم النافلة فی جمیع ذلک. کما یصحّ منه صوم الفریضة عن غیره تبرّعاً أو بإجارة وإن کان علیه قضاء شهر رمضان.

منهاج الصالحین

ج۱، مسألة ۹۷۵: یکفی فی صحّة صوم رمضان وقوعه فیه، ولا یعتبر قصد عنوانه، ولکن الأحوط استحباباً قصده ولو إجمالاً بأن ینوی الصوم المشروع غداً، ومثله فی ذلک الصوم المندوب فیتحقّق إذا نوی صوم غد قربة إلی الله تعالی إذا کان الزمان صالحاً لوقوعه فیه وکان الشخص ممّن یجوز له التطوّع بأن لم ‏یکن مسافراً ولم ‏یکن علیه قضاء شهر رمضان، وکذلک الحال فی المنذور بجمیع أقسامه، إلّا إذا کان مقیداً بعنوان قصدی کالصوم شکراً أو زجراً، ومثله القضاء والکفّارة ففی مثل ذلک إذا لم ‏یقصد المعین لم‏ یقع، نعم إذا قصد ما فی الذمّة وکان واحداً أجزأ عنه.

ج۱، مسألة ۱۰۳۵: لا یجوز التطوّع بالصوم - وإن کان منذوراً - لمن علیه قضاء شهر رمضان، نعم إذا نسی أو جهل أنّ علیه قضاءه فصام تطوّعاً فذکر أو علم بعد الفراغ صحّ صومه.

ویجوز التطوّع لمن علیه صوم واجب لکفّارة أو قضاء منذور أو إجارة أو نحوها، کما أنّه یجوز أن یصوم الفریضة عن غیره وإن کان علیه قضاء شهر رمضان.

عروه الوثقی

[ ۲۵۰۴ ] مسألة ۳: یشترط فی صحة الصوم المندوب مضافا إلی ما ذکر أن لا یکون علیه صوم واجبمن قضاء أو نذر أو کفارة أو نحوها مع التمکن من أدائه، وأما مع عدم التمکن منه کما إذا کان مسافرا وقلنا بجواز الصوم المندوب فی السفر أو کان فی المدینة وأراد صیام ثلاثة أیام للحاجة فالأقوی صحته ، وکذا إذا نسی الواجب وأتی بالمندوب فإن الأقوی صحته إذا تذکر بعد الفراغ، وأما إذا تذکر فی الأثناء قطع ویجوز تجدید النیة حینئذ للواجب مع بقاء محلها کما إذا کان قبل الزوال، ولو نذر التطوع علی الإطلاق صح وإن کان علیه واجب، فیجوز أن یأتی بالمنذور قبله بعد ما صار واجبا وکذا لو نذر أیاما معینة یمکن إتیان الواجب قبلها، وأما لو نذر أیاما معینة لا یمکن إتیان الواجب قبلها ففی صحته إشکال من أنه بعد النذر یصیر واجبا ومن أن التطوع قبل الفریضة غیر جائز فلا یصح نذره، ولا یبعد أن یقال أنه لا یجوز بوصف التطوع وبالنذر یخرج عن الوصف ویکفی فی رجحان متعلق النذر رجحانه ولو بالنذر، وبعبارة أخری المانع هو وصف الندب وبالنذر یرتفع المانع.

[ ۲۵۰۵ ] مسألة ۴: الظاهر جواز التطوع بالصوم إذا کان ما علیه من الصوم الواجب استئجاریا، وإن کان الأحوط تقدیم الواجب.