طبق نظر آیت الله سیستانی:
مضمضه‌کردن برای روزه‌دار اشکالی ندارد، به‌شرطی که آب از حلق پایین نرود و بهتر است بعد از مضمضه سه بار آب دهان را بیرون بریزد.
چنانچه روزه‌دار مضمضه کرد و اتفاقاً آب از گلویش پایین رفت، روزه‌اش باطل نمی‌شود، مگر اینکه مضمضه را برای رفع تشنگی انجام داده باشد.
استفتائات
منابع فقهی
توضیح المسائل
مسأله ۱۶۲۷ ـ چند چیز برای روزه‌دار مکروه است و از آن جمله است:
.... ۱۰ ـ بی‌جهت آب یا چیزی روان در دهان کردن.
مسأله ۱۶۵۷ ـ در چند مورد ـ غیر از مواردی که قبلاً به آنها اشاره شد ـ فقط قضای روزه بر انسان واجب است و کفاره واجب نیست: ....
نهم: آنکه از جهت تشنگی مضمضه کند، یعنی آب در دهان بگرداند و بی‌اختیار فرو رود، ولی اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد، یا برای غیر جهت تشنگی مثل مواردی که مضمضه در آنجاها مستحب است، مانند وضو مضمضه کند و بی‌اختیار فرو رود، قضا ندارد.
مسأله ۱۶۵۹ ـ مضمضه زیاد برای روزه‌دار مکروه است، و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد، بهتر آن است که سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزد.
مسأله ۱۶۶۰ ـ اگر انسان بداند که به واسطه مضمضه، بی‌اختیار یا از روی فراموشی آب وارد گلویش می‌شود، نباید مضمضه کند، و اگر در این صورت مضمضه کرد ولی آب فرو نرفت ـ بنا بر احتیاط واجب ـ قضا لازم است.
رساله جامع
مسأله ۶۶. مضمضۀ زیاد برای روزه‌دار مکروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو ببرد، باید آبی که از بیرون دهان در هنگام مضمضه، وارد دهان شده - و آن قدر کم نیست که در آب دهان از بین رفته (مستهلک) حساب شود - را بیرون بریزد و بهتر آن است که سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزد، هرچند با یک بار هم آن آب، از دهان خارج شده باشد.
مسأله ۶۷. اگر انسان بداند به جهت مضمضه، بی‌اختیار یا از روی فراموشی آب وارد گلویش می‌شود، نباید مضمضه کند و اگر در این صورت، در روزۀ ماه مبارک رمضان مضمضه کرد، ولی اتّفاقاً آب فرو نرفت، صحیح بودن روزه‌اش محلّ اشکال است و بنابر احتیاط واجب روزۀ آن روز را تمام کند و بعداً قضای آن را به‌جا آورد؛
بلکه اگر فرد روزه‌دار نداند به جهت مضمضه بی‌اختیار آب فرو می‌رود، چنانچه با توجّه به اینکه روزه است برای «رفع عطش و تشنگی» مضمضه کند و بی‌اختیار آب فرو رود روزه‌اش باطل می‌شود و قضای آن واجب است و تفصیل این مطلب در مسألۀ «۱۶۰» مورد نهم خواهد آمد.
المسائل المنتخبه
(مسألة ۴۹۷): یجوز للصائم المضمضة بقصد الوضوء أو لغیره ما لم یبتلع شیئاً من الماء متعمّداً، وینبغی له بعد المضمضة أن یبصق ریقه ثلاثاً.
(مسألة ۴۹۸): إذا أدخل الصائم الماء فی فمه للتمضمض أو غیره فسبق إلی جوفه بغیر اختیاره، فإن کان عن عطش - کأن قصد به التبرید - وجب علیه القضاء، وأمّا فی غیر ذلک من موارد إدخال المائع فی الفم أو الأنف وتعدّیه إلی الجوف بغیر اختیار فلا یجب القضاء، وإن کان هو الأحوط الأولی فیما إذا کان ذلک فی الوضوء لصلاة النافلة، بل مطلقاً إذا لم یکن لوضوء صلاة الفریضة.
منهاج الصالحین
مسألة ۱۰۲۴: یجب القضاء دون الکفّارة فی موارد:
.... السادس: إدخال الماء إلی الفم بمضمضة أو غیرها لغرض التبرّد عن عطش فیسبق ویدخل الجوف، فإنّه یوجب القضاء دون الکفّارة، وإن نسی فابتلعه فلا قضاء، وکذا إذا أدخله عبثاً فسبقه إلی جوفه، وهکذا سائر موارد إدخال الماء أو غیره من المائعات فی الفم أو الأنف وتعدّیه إلی الجوف بغیر اختیار، وإن کان الأحوط الأولی القضاء فیما إذا کان ذلک فی الوضوء لصلاة النافلة بل مطلقاً إذا لم یکن لوضوء صلاة الفریضة.
ولا فرق فی الحکم المذکور بین صوم شهر رمضان وغیره من الصیام.
عروه الوثقی
بعد از مساله 2469
فصل (فی ما یکره للصائم)
یکره للصائم أمور :
.... الثانی عشر : المضمضة عبثا، وکذا إدخال شیء آخر فی الفم لا لغرض صحیح.
بعد از مساله 2495
فصل (فی موارد وجوب القضاء دون الکفارة)
یجب القضاء دون الکفارة فی موارد (۱۴۱۰).
.... التاسع : إدخال الماء فی الفم للتبرد (۱۴۲۰) بمضمضة أو غیرها فسبقه ودخل الجوف فإنه یقضی ولا کفارة علیه، وکذا لو أدخله عبثا فسبقه (۱۴۲۱)، وأما لو نسی فابتلعه فلا قضاء علیه أیضاً وإن کان أحوط، ولا یلحق بالماء غیره علی الأقوی وإن کان عبثا، کما لا یلحق بالإدخال فی الفم الإدخال فی الأنف للاستنشاق أو غیره، وإن کان أحوط فی الأمرین.
(۱۴۱۰) (فی موارد) : وله موارد أخری کما ظهر مما علقناه علی المسائل السابقة.
(۱۴۲۰) (إدخال الماء فی الفم للتبرد) : أی لعطش.
(۱۴۲۱) (وکذا لو أدخله عبثا فسبقه) : علی الأحوط والأظهر عدم وجوب القضاء علیه.
[ ۲۴۹۸ ] مسألة ۳ : لو تمضمض لوضوء الصلاة فسبقه الماء لم یجب علیه القضاء سواء کانت الصلاة فریضة أو نافلة علی الأقوی، بل لمطلق الطهارة وإن کانت لغیرها من الغایات من غیر فرق بین الوضوء والغسل، وإن کان الأحوط القضاء فیما عدا ما کان لصلاة الفریضة خصوصا فیما کان لغیر الصلاة من الغایات.
[ ۲۴۹۹ ] مسألة ۴ : یکره المبالغة فی المضمضة مطلقا، وینبغی له أن لا یبلع ریقه حتی یبزق ثلاث مرات.
[ ۲۵۰۰ ] مسألة ۵ : لا یجوز التمضمض مطلقاً مع العلم بأنه یسبقه الماء إلی الحلق أو ینسی فیبلعه (۱۴۲۲).
(۱۴۲۲) (أو ینسی فیبلعه) : ولکن لو تمضمض ولم یحصل ذلک فالحکم بالبطلان مبنی علی الاحتیاط.