قضا و کفاره مخالفت با روزه نذر و قسم و عهد معیّن
طبق نظر آیت الله سیستانی:
مکلفی که نذر کرده روز معینی را روزه بگیرد، اگر آن روز را روزه نگیرد یا روزه خود را باطل کند، باید کفاره بدهد و قضای آن روز را نیز به‌جا آورد.
اما چنانچه به سبب عذر شرعی (مثل مسافرت، بیماری، حیض یا نفاس روزه نگیرد، باید قضای آن را به‌جا آورد؛ ولی کفاره ندارد.
مکلفی که قسم خورده یا عهد بسته روز معینی را روزه بگیرد، اگر آن روز را روزه نگیرد یا روزه خود را باطل کند، باید کفاره قسم یا عهد بدهد و قضای آن روز واجب نیست.
استفتائات
منابع فقهی
توضیح المسائل
مسأله ۱۶۴۱ اگر نذر کند که روز معینی را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز عمداً روزه خود را باطل کند، باید کفاره بدهد، و کفاره آن در احکام نذر خواهد آمد.
رساله جامع
مسأله ۲۱۰. اگر انسان نذر کند که روز معیّنی را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز عمداً روزۀ خود را باطل کند، باید کفّاره بدهد و کفّارۀ آن در فصل «احکام نذر» و فصل «کفّارات» خواهد آمد.
مسأله ۲۳۵. در مواردی که فرد به صورت صحیح نذر کرده روز معیّنی را روزۀ مستحبّی بگیرد، باید همان روز را روزه بگیرد و در صورتی که عمداً آن روز را روزه نگیرد، گناهکار است و باید قضای آن روز را بعداً به‌جا آورد و علاوه بر آن واجب است کفّارۀ شکستن نذر - که در مسألۀ «۱۱۰۱» ذکر می‌شود - را بپردازد.
امّا چنانچه به سبب عذر شرعی مثل مسافرت به حدّ مسافت شرعی یا بیماری یا حیض یا نفاس روزۀ نذر شده را نگیرد، لازم است قضای آن را بعداً انجام دهد؛ ولی کفّاره ندارد.
مسأله ۲۳۶. اگر فرد با رعایت شرایط صحّت عهد یا قسم، با خداوند متعال عهد کند یا قسم به خداوند متعال بخورد که روز معیّنی را روزۀ مستحبّی بگیرد و با این عمل، روزۀ مستحبّی را بر خود واجب نماید، باید همان روز را روزه بگیرد و در صورتی که عمداً روزه نگیرد، گناهکار است و واجب است کفّارۀ شکستن عهد - که در مسائل «۱۰۹۹ و ۱۲۳۵» ذکر می‌شود - یا کفّارۀ شکستن قسم - که در مسائل «۱۱۰۱ و ۱۱۷۶» ذکر می‌شود - را بپردازد، ولی واجب نیست قضای آن روزه را انجام دهد.
المسائل المنتخبه
(مسألة ۵۲۰): یجوز الإفطار فی قضاء شهر رمضان قبل الزوال ولا یجوز بعده، ولو أفطر لزمته الکفّارة، وهی إطعام عشرة مساکین یعطی کلّ واحد منهم مُدّاً من الطعام، فلو عجز عنه صام بدله ثلاثة أیام. هذا إذا لم یکن القضاء فی ذلک الیوم متعیناً علیه بنذر أو نحوه، وإلّا لم یجز الإفطار فیه مطلقاً، کما هو الحکم فی غیره من الواجب المعین، بل قد تترتّب الکفّارة علی ذلک کالإفطار فی الصوم المعین بالنذر ....
منهاج الصالحین
مسألة ۱۰۱۶: .... وکفّارة إفطار الصوم المنذور المعین کفّارة یمین وهی عتق رقبة أو إطعام عشرة مساکین - لکلّ واحد مدّ - أو کسوة عشرة مساکین، فإن عجز صام ثلاثة أیام متوالیات.
عروه الوثقی
[ ۲۴۷۰ ] مسألة ۱ : تجب الکفارة فی أربعة أقسام من الصوم : ....
الثالث : صوم النذر المعین، وکفارته کفارة إفطار شهر رمضان (۱۳۹۱).
(۱۳۹۱) (وکفارته کفارة إفطار شهر رمضان) : الأظهر إجزاء کفارة الیمین. ....
و أما ما عدا ذلک من أقسام الصوم فلا کفارة فی إفطاره واجبا کان کالنذر المطلق والکفارة أو مندوبا فإنه لا کفارة فیها وإن أفطر بعد الزوال.
[ ۲۵۵۱ ] مسألة ۳ : إذا فاته النذر المعین أو المشروط فیه التتابع فالأحوط (۱۵۱۱) فی قضائه التتابع أیضاً.
(۱۵۱۱) (فالأحوط) : لا یعتبر فی الأول بل الأقوی عدم اعتباره فی الثانی أیضاً.