روزه‌گرفتن بچه نابالغ

طبق نظر آیت الله سیستانی:

روزه‌گرفتن بر کودکی که به سنّ بلوغ نرسیده واجب نیست.

گرچه بر والدین مستحب است از هفت سالگی او را تمرین دهند تا کم‌کم توانایی روزه‌گرفتن پیدا کند.

البته روزه‌گرفتن کودک ممیز صحیح است و برایش ثواب نوشته می‌شود؛ ولی نیابتش بنابر احتیاط واجب صحیح نمی‌باشد (یعنی نمی‌تواند روزه‌های میّت را مجاناً یا با دریافت هزینه به‌جا آورد).

منابع فقهی

توضیح المسائل

مسئله ۱۵۴۱. اگر بچه پیش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود، باید روزه بگیرد، و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نیست، ولی اگر قصد روزه مستحبی کرده باشد احتیاط مستحب این است که آن را تمام کند.

رساله جامع

ج۲، مسئله ۳. روزه بر فردی واجب است که بالغ باشد و اگر بچۀ نابالغ قبل از اذان صبح ماه رمضان، بالغ شود، باید روزه بگیرد و اگر بعد از اذان صبح بالغ شود، روزۀ آن روز بر او واجب نیست؛ ولی اگر قصد روزۀ ماه رمضان کرده باشد، احتیاط مستحب این است که آن را تمام کند.

ج۲، مسئله ۴. مستحب است پسران را هنگامی که به هفت سال قمری رسیدند، بر حسب طاقتشان امر به روزه نمایند، به این صورت که برای مدّت نصف روز یا کمتر یا بیشتر امساک نمایند تا تدریجاً توانایی روزه گرفتن کامل پیدا نموده و عادت به روزه گرفتن نمایند؛

این امر در مورد دختران نیز به همین کیفیّت مستحب می‌باشد، ولی برای آنان سنّ خاصّی ثابت نشده است.

ج۲، مسئله ۲۱. بالغ بودن شرط صحّت روزه نیست و روزه‌ای که بچّۀ نابالغ ممیّز برای خودش می‌گیرد مشروع و صحیح است.

ج۲، مسئله ۱۴۴. در موارد زیر لازم نیست مکلّف قضای روزه را انجام دهد: ....

۲. هنگامی که فرد بالغ گردید، واجب نیست قضای روزه‌هایی را که در ایّام قبل از بلوغ نگرفته است به‌جا آورد. ....

المسائل المنتخبه

بعد از مساله۴۶۵

احکام الصوم

یجب علی کلّ إنسان أن یصوم شهر رمضان عند تحقّق هذه الشروط:

۱- البلوغ، فلا یجب علی غیر البالغ من أوّل الفجر، وإن کان الأحوط الأولی إتمامه إذا کان ناویاً للصوم ندباً فبلغ أثناء النهار ....

منهاج الصالحین

ج۱، مسألة ۱۰۳۴: یصحّ الصوم من الصبی الممیز کغیره من العبادات.

ج۱، مسألة ۱۰۳۶: یشترط فی وجوب الصوم: البلوغ، ....

ج۱، مسألة ۱۰۳۷: لو صام الصبی تطوّعاً وبلغ فی الأثناء ولو قبل الزوال لم ‏یجب علیه الإتمام وإن کان هو الأحوط استحباباً، ....

ج۱، مسألة ۱۰۴۵: لا یجب قضاء ما فات زمان الصبا أو الجنون أو الإغماء أو الکفر الأصلی، إلّا إذا أفاق المجنون أو المغمی علیه فی أثناء النهار مع سبق النیة ولم‏ یتمّ الصوم فإنّه یلزم القضاء علی ما مرّ فی المسألة (۹۷۰). ....

عروه الوثقی

بعد از مساله ۲۵۰۵

فصل فی شرائط وجوب الصوم

وهی أمور:

الأول والثانی : البلوغ والعقل، فلا یجب علی الصبی والمجنون إلا أن یکملا قبل طلوع الفجر، دون ما إذا کملا بعده فإنه لا یجب علیهما وإن لم یأتیا بالمفطر بل وإن نوی الصبی الصوم ندبا، لکن الأحوط مع عدم إتیان المفطر الإتمام والقضاء إذا کان الصوم واجبا معینا وجود ....

[ ۲۵۰۳ ] مسألة ۲ : یصح الصوم وسائر العبادات من الصبی الممیز علی الأقوی من شرعیة عباداته، ویستحب تمرینه علیها ، بل التشدید علیه لسبع، من غیر فرق بین الذکر والأنثی فی ذلک کله.

قبل از مساله ۲۵۲۲

یجب قضاء الصوم ممن فاته بشروط وهی: البلوغ، والعقل، والإسلام، فلا یجب علی البالغ ما فاته أیام صباه، نعم یجب قضاء الیوم الذی بلغ فیه قبل طلوع فجره أو بلغ مقارنا لطلوعه إذا فاته صومه، وأما لو بلغ بعد الطلوع فی أثناء النهار فلا یجب قضاؤه وإن کان أحوط ، ولو شک فی کون البلوغ قبل الفجر أو بعده فمع الجهل بتأریخهما لم یجب القضاء، وکذا مع الجهل بتأریخ البلوغ، وأما مع الجهل بتأریخ الطلوع بأن علم أنه بلغ قبل ساعة مثلا ولم یعلم أنه کان قد طلع الفجر أم لا فالأحوط القضاء، ولکن فی وجوبه إشکال ، وکذا لا یجب علی المجنون ما فات منه أیام جنونه من غیر فرق بین ما کان من الله أو من فعله علی وجه الحرمة أو علی وجه الجواز، وکذا لا یجب علی المغمی علیه سواء نوی الصوم قبل الإغماء أم لا، وکذا لا یجب علی من أسلم عن کفر إلا إذا أسلم قبل الفجر ولم یصم ذلک الیوم فإنه یجب علیه قضاؤه، ولو أسلم فی أثناء النهار لم یجب علیه صومه وإن لم یأت بالمفطر ، ولا علیه قضاؤه من غیر فرق بین ما لو أسلم قبل الزوال أو بعده وإن کان الأحوط القضاء إذا کان قبل الزوال.